www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
ANI �ekmecesi
Telif hakk� sahibi: Alp ARPAD
F�� v ��PS, ��KIN v ��PS
Yetmi�li y�llar�n ba��nda �ngiltere' de hem okuyup hem �al���p hem de ya�amaya �al���yorum. Bizim edebiyat�m�zda nefes almaktan tutun da d�nyan�n nimetlerinden faydalanmaya kadar ya�aman�n �e�itli anlamlar� vard�r. Ben o zaman nefes alma evresindeyim ama g�z�m de ba�ka bir �ey g�rm�yor de�il! Yiyece�imi, m�mk�n oldu�u kadar evde haz�rlay�p yan�ma al�yorum. Yine de d��ar�da yemem ara s�ra ka��n�lmaz oluyor. A��k�as� en ucuz �ekilde halletmeye �al���yorum. Bu y�zden ke�fettim ama sonradan d��k�n� oldum: Fish and Chips, yani Bal�k ve Patates K�zartmas�. Bir kere 35 �ngiliz kuru�uydu. Bunun di�er bir anlam�, daha ucuzu yoktu! �kinci �nemli bir yan�ysa, � BALIK � t�. Yani de�erli bir besin. Yaln�zca g�da a��s�ndan de�il, ayn� zamanda i�indeki fosfor dolay�s�yla beyni de besliyor ve sa�l�kl� tutuyordu. Bal�k zeki yapar derler, do�rudur! Sonradan ac� izlerini ta��yarak ��renece�imiz gibi sadece zek� yeterli de�ildi ama! Ak�l �st� yeterli zek� belki de en faydal�s�yd�. Ak�l kadar pahal�s�, de�erlisi yoktu. Bal���n bu derece ucuz olmas�n�n bir�ok nedeni vard�. �nsan sa�l��� i�in yok denecek kadar zarar� yan�nda �ok faydal� olmas�, bu y�zden beslenme ilkesi olarak bal���n etten �nde gelmesinin mill� politika olarak benimsenmesi, �lkenin kuzeyinde, �rlanda, �zl�nda ve Kuzey Denizi� nde bol miktardaki bal��� uygun fiyata temin edebilmeleri bunlar�n ba��nda geliyordu. En ba�ta gelen nedense, Continental �lkelerinin ileri teknolojiyle yoluna yordam�na ayk�r� d��meden, hi�bir canl�ya eziyet etmeden, ak�lc� kurallara uyarak avlanmalar�yd�. Bollu�u, bereketi do�uruyordu. Bal�k genelde ton ( Thunnus ) bal���yd�. Yan�nda patates sar�s� patates k�zartmas�. Delikanl�l���nda, sabaha kar��, Bostanc� f�r�n�ndan ��kan ekme�i kat�ks�z g�t�renlerden biri, ben, �ngilizlerin yemeklerin yan�na ni�in ekmek vermediklerine ak�l erdiremiyordum. Bir g�n zincirleri k�rd�m ve sordum. Ayr�lmaz ikiliyi 6 kuru� kar��l���nda verdiler: bir tabakta porsiyon somun ( roll ekmek, olsun olsun 40 gr. ) ve yan�nda kahvalt�l�k ambalajda tereya��. Bread and Butter. �imdi bal��� ekmeksiz g�t�rsek, ne k�ymeti var Bal�k - Ekmek �lkesinden geldi�imizin! Can ��kmadan huy ��kmaz; para verdi�im i�in o tereya�� mis gibi ekme�e s�rsem yesem, Frans�zlar k�zabilir, " Kelal�ka " diyebilir, Allah korusun ama ters bir karar bile alabilirler! Peki, o tereya��n� bal���n �st�ne s�rsem? �ngiliz' e kar�� ay�p olacak bu kez; Adam �yle bir bal�k - patates verirdi ki her ikisinden de gram ya� damlamazd�. Sanki kendi kendine k�zart�lm��lard�. Peki, ben ne yapacakt�m? Sonunda, ekme�i �nden isterdim. �kiye b�lerek �nc�le tereya��n� s�rer, yerdim. Di�er yar�s�n� da bal��a saklard�m. �ngilizler de merakla bana bakarlard�. Dikkatlerini " Nobel �d�l�n� alarak �ekemedi�imden b�yle bir yol buldum " diyece�im ama do�rusu bu y�ntemi tereya�� �ar�ur olmas�n diye bulmu�tum! Bal�ktan s�k�ld���mda, Chicken and Chips, Pili� - Patates yerdim. Galiba 5 kuru� daha fazlayd�. Zam veya TDK G�ncel S�zl���' ndeki kar��l���yla bindirim �zerine yap�lan mizah�n s�n�rlar� �a�lar boyunca zorlanm�� topraklardan geldi�imden be�er onar kuru�luk bindirimleri �nemsemedim de�il; g�rmedim, anlamad�m bile! Adamlar satt�klar� i�in mesut, �ngilizler �a�k�n, ben bal���mla mutlu ge�inip gidiyorduk i�te. T� ki, adamlar duvara k���t asana kadar. " Patatesin porsiyonu 6 kuru� ucuzlayarak 20 kuru�a gerilemi�tir " anlam�na bir yaz�y� her zaman yemek yedi�im masan�n yan�ndaki duvara as�l� olarak g�rd���mde olaya el koymam gereken bir durum var oldu�unu anlamakta gecikmedim. Mesut adam� biraz s�k��t�rmam, etrafta biraz dedikodu yetti. Patates de et gibi b�y�k �l��lerde yurtd���ndan kar��land���ndan �ngiltere bir anlamda d��a ba��ml�yd�. Bu b�y�k �l��deki patatesin ve etin b�y�k bir �l��s� de Yunanistan' dan, u�aklarla giriyordu. 1970 li y�llarda 400 tona varan rakamlar... G�ne�i �ok zor g�rd���n�z �lke, �ok iyi ve kaliteli bir et �reticisi olan �ngiltere, yurtd���ndan et al�yordu; hadi patates neyse! Ticaret bu olmal�yd�; patatesi �u fiyattan istedi�in kadar veririm ama yan�nda �u kadar da et al�rsan! Her �ey pek iyi de, o tarihlerde do�al y�ntemlerle yeti�tirilen patates ve etin deposu T�rkiye ne yap�yordu? Ni�in bu �r�nler, T�rk u�aklar�yla tonlarca getirilip �ngiltere' nin be�enisine sunulmuyordu? �ok daha k�s�tl� olanaklar�na kar��n Yunanistan bunu nas�l halletmi�ti? ��te Yunan patatese zam yapt��� i�in zincirin son halkalar� da bindirim yapm�� ve 14 kuru� olan bir �l�ek patates 26 kuru�a, bal�k - patates 42 kuru�a ��km��. T�rk �ocu�u fark�nda bile de�il! �ndirim oldu�unda da b�yle bir �eye al���k olmad���mdan irkildim herh�lde! Gazeteler yazsayd�, televizyon s�yleseydi, sokakta konu�ulsayd� bilirdim. ��t bile ��kmad�! ��t ��kmad�ysa nas�l geriledi bu fiyat? �ngiltere' nin do�usundan bat�s�na, kuzeyinden g�neyine - olas� ki her �e�it al��veri�lerde, olas� ki �ngilizler - patatese dokunmam��lar. Depolarda bekleyen patates filizlenmi�. Hepsi at�lm��! Zincirin baz� halkalar� b�y�k zarar etmi�. D��al�m durdurulmu�. D��al�m ve d��sat�mc� derhal indirim yolunu se�mi�ler. Son t�keticiye 12 kuru� olarak yans�yan �l�ek fiyat� da yar� yar�ya gerilemi�. Sat�� s�k�nt�s� �eken zincirin son halkas� da sevin�le duvara yaz� asarak m�jdelemi� bu durumu... Bo�az�ma bir �ey t�kand�. Yutkundum. D���nd�m... " D�nyadan S�zde Soyk�r�ma Tepki... Fransa Meclisi' nde kabul edilen, s�zde soyk�r�m�n reddini su� sayan yasa teklifine tepkiler s�r�yor. ( ... ) ", TRT haberine art� olarak Ba�kent �niversitesi' nin h�zla ald��� �nlemler dizisini duyunca akl�ma bende hayranl�k uyand�ran bu deneyim, �ok g�zel bu an� geldi. |
: Alp ARPAD,
Salihli, 13.10.2006