Adalet ve hukuk kavram�n� insan ne zaman tan�r? 

Hukuk, sa� rengi, ten rengi gibi do�u�tan edinilen �zelliklerden de�ildir. Belirli bir ya�tan sonra aile ortam�nda ortaya ��kar, geli�ir ve insan�n sosyok�lt�rel yap�s�n�n temelinde yer al�r. �nsano�lu do�u�unda di�er baz� memeli canl�lar gibi yeterli olgunlu�a ula�m�� halde de�ildir. Eksik ve yetersiz do�ar insano�lu. Tan�d��� ilk kavramlar da yoksunluk, eksiklik ve buna ba�l� var olu�unu yitirme kayg�s�, korkusudur. 

0�1 ya� d�neminde insano�lu, ruhsal anlamda eksiklik, yoksunluk ve yok olma kayg�s�yla birlikte �zellikle annenin varl���nda b�t�nle�en eksikliklerin giderilmesi, doygunluk kavramlar�n� tan�r ve yine annenin varl���yla yok olma kayg�lar�n� bilin�alt�na iter. 0�1 ya� d�neminde insano�lu eksiklik, yoksunluk yok olma kayg�lar� ve bu kayg�lar�n giderilmesi ile doygunluk, g�ven, minnet, ��kran hisleri ile donat�l�r. Ruhsal geli�imin birinci basama��n� bu ya� d�nemi olu�turur. 

1�2 ya� d�nemindeyse az ve �ok kavramlar�n�, giderek denge kavram�n� tan�r insano�lu. Eksiklik hissinin, doygunluk hissinin azl��� ya da �oklu�u paralelinde dengeyi tan�r�z. Y�r�menin de bu d�nemde ba�lamas� ile denge kavram� peki�ir. Art�k �ocu�un sosyalle�mesi i�in ortam haz�rd�r. 

2�3 ya� d�neminde �ocuk kendi ve uzant�s� olan annesinin yan� s�ra ba�kalar�n�n da oldu�unu daha �ok fark eder. Aile ortam�na ve sosyal �evresine y�nelir. Bu d�nemde �ocuk aile i�inde sevgi ve nefret kavramlar�n�n yan� s�ra su� ve ceza kavramlar�n� da tan�r. Yaramazl�k, kabahat, su�, ceza ve �d�llendirme bu ya� d�neminde ��renilir. Bu kavramlar ile birlikte hukuk, �zellikle birey hukuku kavram� bu ya� d�neminde olu�ur. 

Birey hukuku kavram�n�n temeli ailedir ve 2�3 ya�lar�nda ve sa�l�kl� aile ortam�nda olgunla��r. K�saca hukuk, aile ortam�nda ��renilen, kazan�lan sosyok�lt�rel kavramlardand�r. Sosyal ili�kilerin olmazsa olmaz bile�eni olan hukuku var eden ya�atan ve koruyan ailedir. 

Birey hukuku, bireyin varl��� ve haklar�n� koruma alt�na alan temel insan haklar�d�r. T�m di�er hukuk s�re�lerinin ��k�� noktas� birey hukukudur. Sosyal yap�n�n b�y�mesi ve geli�mesi ile olu�an di�er toplumsal hukuk s�re�leri kayna��n� birey hukukundan, e� deyi�le aileden al�r. 

Toplumun bireyi bi�imlendirmesini ama�layan d�nya g�r��� �ncelikle birey hukukuna sald�r�p i�ini bo�altmaya u�ra��r. Bireyin toplumu de�il toplumun bireyi bi�imlendirmesi isteniyorsa en temel hukuk olan birey hukuku kavram�n�n i�inin bo�alt�lmas� gerekmektedir. Birey hukukunun kayna�� aile oldu�una g�re hedef aile olmak zorundad�r. 

G�n�m�z�n �a�da� ailesi dedi�imiz �ekirdek aile modelinde, aile banka rekl�mlar�nda oldu�u gibi t�ketimi simgeleyen model olarak tan�mlanmaktad�r. Aile, kurulu�undan itibaren t�ketim s�recinin par�as� hatta t�ketimin objesi olmaktad�r. �rnek g�sterilen aile modelinde anne ve baba yo�un i� temposu ile �al��maktad�r. Daha �ok t�ketebilmek ve t�ketimlerini �e�itlendirmek �zerinde ekonomik bir aradal�k olarak da tan�mlanan aile modelinde �ocuk da t�ketimin objesi olarak �ekillenmektedir. Bu aile modelinde �ocu�un 0�1 ya� aras� eksiklik, yoksunluk ve kayg�lar�n� doyurmak i�in anneye olan gereksinimi en �ok 2 ay ile s�n�rl� tutulmakta ve annelerin �al��ma ortamlar�na geri d�nerek �ocuklar�n�n doygunluk, minnet ve ��kran hislerini tan�mas�na f�rsat verilmemektedir. B�ylelikle ya�amlar�nda hep bir �eylerin eksikli�i i�inde k�vranan ve bu aray���n t�ketime y�nelmesiyle daha t�ketici olan bireyler ortaya ��kmaktad�r. T�ketim toplumunun tohumlar� b�yle ye�ermektedir. 

1�2 ya� aras� d�nemde az ve �ok gibi kavramlar ile tan��arak denge kavram�na ula�mas� gereken �ocuk i�in art�k i� daha zordur. Eksiklik �zellikle annenin eksikli�i ile yerle�en kayg� dengenin doygunluktan ya da �oktan ziyade eksiklik �zerinde �ekillenmesine yol a�maktad�r. 

2�3 ya� d�neminde ise �ocuklar ya yuva gibi ortamlara b�rak�lmakta ya da bulunduklar� sosyal �evrede sahipsiz bi�imde sosyalle�meye terk edilmektedir. Bu durum �ocu�un genellikle sevgi ve nefret kavramlar�n�, su� ve ceza kavramlar�n� eksik ya da yanl�� tan�mas�na neden olmaktad�r. Yuva ortam�nda belki nefret olmayacakt�r ama istenen doygun sevgi de bulunmayacakt�r. Yine i�lenen su�lar olsa bile ceza verilemeyece�i i�in adalet duygusu geli�emeyecektir. 

Daha e�itimsiz ve sosyoekonomik d�zeyi daha d���k ortamlarda yeti�en �ocuk ise nefreti sevgiye g�re daha �ok tan�yacakt�r. Yine yapt��� pek �ok eylem y�z�nden cezaland�r�lacak ve su�lulu�u, kendini su�lu hissetmeyi ��renecektir. 

�a�da� aile modelinde �ocuklar adalet ve hukuk kavramlar�ndan uzak, giderek birey hukukunu tan�mayan insanlar olarak yeti�ecektir.

G�n�m�zde bir k�s�m gen�lerin kendilerini toplum g�z�nde hep su�lu hissettiklerini ve cezaland�r�lma kayg�s� ta��d�klar�n� g�rebildi�imiz gibi bir k�sm�n�n ise su� i�lese bile ceza almama al��kanl��� ile birey haklar�ndan, temel insan haklar�ndan habersiz, yoksun ya�ad���n� hepimiz g�r�yoruz. 

Birey hukukunun kayna�� olan aileyi deforme ederek birey hukuku ve temel insan haklar� kavram�n�n i�inin bo�alt�labilmesi m�mk�nd�r ve bunu ya��yoruz.  

B�ylelikle �a�da� aile diye �n plana ��kar�lan te�vik ve kabul g�ren yap�lanma ile insan haklar�, birey hukuku kavram� g��s�zle�tirilmekte yerini toplumsal hukuk, kamu hukuku gibi kavramlar�n almas� sa�lanmaktad�r. 

Kamu hukukuysa toplumu y�netmek ve y�nlendirmek isteyenlerin elinde birey haklar�n� ezerek ya da d�n��t�rerek uygulanmaktad�r. Bu duruma itiraz edenleri ise toplum d��manl��� yapmakla tehdit ederek sindirmektedir.

Kapal� toplumlarda bu durum bir dereceye kadar kontrol alt�nda tutulabilir. Ancak a��k toplumlarda toplum yeni hukuk reformlar� ile bi�imlendirilerek d�n��t�r�lmeye �zellikle �ok uluslu �irketler eliyle ve ekonomik krizler yard�m�yla kendine, insan�na yabanc� bir d�n���me zorlanabilmektedir. 

Birey hukukunun, temel insan haklar�n�n yitirilmemesi amac�yla hukukun temel kayna�� olan ailede ya�anan d�n���m ve y�k�m�n topluma verdi�i hasar� g�rmek zorunday�z. Birey hukuku kavram�n�n i�inin bo�alt�ld���n� ve bu nedenle toplumda kabul g�rmekten ��karak kamu hukuku kavram�yla kar��t�r�ld���n� s�ylemekten �ekinmemeliyiz. Bedenen ve ruhen sa�l�kl� bireylerin yeti�mesi i�in �ncelikle sa�l�kl� aile yap�s�na gereksinim oldu�u ger�e�i g�n gibi �n�m�zde duruyor.  

Rekl�mlarda bize tan�t�lan, olmam�z istenen ailenin yeti�ti�imiz ailelere benzemedi�ini g�rmemize kar��n insanlar� daha t�ketici daha ba��ml� bireylere d�n��t�rmek u�runa suskun kalmam�z� yad�rgamakla i�e ba�layabiliriz. �a�da� aile diye yutturulmaya �al���lan t�ketim objesi �ekirdek aile modeli insan ger�e�i ile �rt��m�yor. Dede ve nineleri i�inde bar�nd�ran kl�sik aile modelinin �ocuk geli�iminde, �ocuk ruh sa�l���ndaki �nemi g�n�m�zde daha da belirginle�iyor. 

Kurmay� d��ledi�imiz ya da ya�ad���m�z aile ortam� yeti�tirdi�i bireylere doygunluk, minnet ��kran hislerini verebiliyor, dengeli bir sosyal ya�am ve adalet duygusu i�eriyor mu? Yoksa o rekl�mlarda tan�t�lan ailenin i�inde olmak daha m� cazip g�r�n�yor?