www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
�NSAN H�L� kumsal�
Bay Ziya HIZIR G�nderen: Alp ARPAD, 30.01.2005 Benzinlikte az �ok hat�r�m ge�erdi. Sakin bir Cumartesi g�n�yd�. O kadar sakindi ki patron istasyonda yoktu. M�d�r de yoktu. �stasyonun al���ld�k araba trafi�i de yoktu. Yoldaki ta��t trafi�i �ok azalm��t�. Pompac�lar, hi�bir �ey yoktu. �evrede dingin bir gariplik vard�. Bunlar� niye daha �nce fark etmedi�imi bilmiyorum. Sigara isteyen adam� arad���mda anlad�m b�t�n bunlar�... Hat�r�m ge�ti�inden, d�nyan�n en k�t� arabas�ndan bir g�mlek daha �st�n arabam� �st katta, idari binan�n yan�nda, tek ba��na y�kat�yordum. Y�llar �nce �ahs�ma ait kurdu�um ilk i�imde, �aya �orbaya temizli�e gel - gite, yani her i�e yard�m etmeye yarayan �ocuk cam� temizlerdi. Her �eyi bir kenara atarak ilk�nce onun paras�n� kazanmaya gayret ederdim. Her sabah camlar �nce d��tan, sonra da i�ten silinirdi. Denizliklere damlayan sular da al�n�nca, hal� s�p�r�l�rd�. O i�in de bitmesini sab�rs�zl�kla beklerdim. Hemen ard�ndan �ocu�u sigara almaya g�nderirdim. �ocuk kap�y� kapar kapamaz camlar� bir daha silerdim. �yi silemezdi ama i�ini o kadar severek ve candan yapard� ki! Aradan �ok uzun y�llar ge�mi�ti ama arabay� y�kayan tan�mad���m adam�n arkas�ndan da bir �eyleri siliyordum. Bunun g�rebildi�im �� nedeni vard�; Birincisi galiba al��m��t�m! �kincisi hi�birisi benim kadar iyi y�kayamazd�! ���nc�s� ise s�k�nt�lar�m, ona ba�l� �z�nt�lerim o kadar �oktu ki... Beni o kadar y�pratm��t� ki ancak bir i�le u�ra�arak daha fazla y�pranmaya engel olmaya �al���yordum. Asl�nda yapmaya �al��t���m �ey ayakta kalabilmenin ta kendisiydi... Bir t�rl� i�ler rast gitmiyordu. Deneyimler bilgilere ekleniyor, daha kolay yol almaya neden olmas� gerekirken bazen hi�birisi hi�bir i�e yaram�yordu. �yi niyet, kar��ndakine inanmak, manevi de�erler yaya kal�yor, beni de yaya b�rak�yordu. Halbuki sayd�klar�m �u anda ya�am temellerim oldu�u gibi o zaman da tamam�yla inand�klar�md�. Her an artan bildiklerimi ve deneyimlerimi kullanamaz, ak�l edemez hale gelmi�tim. Yapt���m en iyi �ey kendimi kontrol etmeye �al��makt�. Bir �eyler yapmay� bir kenara b�rakm�� hata ve yanl�� yapmamaya �al���yordum. Sorumluluklar�m her zamanki gibi gittik�e a��rla�an onurlu, �ncelikli teslimat, yang�nda ilk kurtar�lacak navlunumdu. Bilemiyorum ama, herkesin g�z�n�n i�ine bakt���m devirlerdi... Y�kay�c� gen�, " Siz b�rak�n, ben hallederim " tel��� i�indeydi. �ocuk kendime eziyet etmesini sevdi�imi nereden bilecekti ki? Hem y�katacak, hem y�kayacak, hem y�kama paras� verecek hem de gence bah�i� verecektim! ���nc� d�rd�nc� demesinden sonra zaten o da daha fazla demekten vazge�iyor, ben de duymaktan kendimi al�koyuyordum. Hep b�yle oluyordu... Bu kez bir ilk daha vard�. O araban�n sa��nda ben solunda, her zamanki e�ilimimin aksine hi� sohbet etmiyorduk. Sanki bir silme yar��� i�indeydik. Araban�n i�ine e�ilmi� hararetle direksiyon simidinin alt�n� �st�n�, sa��n� solunu siliyordum. Hatta silmiyor, derisini ��karmaya �al���yordum. ��nk� dal�p gitmi�tim! Arada bir kafam� kald�r�p �evreye baksam da direksiyon ile aramdaki bir hesapla�ma sanki... Belim a�r�d��� i�in d��ar�ya, arkaya do�ru do�ruldum. Araban�n �n� caddeye do�ruydu. K�t� boyas� parl�yordu. Filmlerdeki dalarak, arpla kar���k ��n ��nl�, gittik�e flu hale gelen d�� sahnesine kay�p gitme �zlemiyle boyaya bakt�m, bakt�m. Hi�bir �ey olmad�. Sa��mdaki adam� o zaman g�rd�m. G�l�ms�yordu. �st� ba�� pejm�rde ama rahats�z edici de�ildi: - Bir sigara verir misin? - Tabii, bir dakika yakay�m! - Sa� ol. Bak sana ne diyece�im; Biz ne utanmaz k�pekleriz, Kimi g�rsek var�p etekleriz Yaradan' � unutup da Yarad�landan umut bekleriz - ?.. - Ziya Pa�a demi� bunu. Kal sa�l�cakla evlad�m! - Bir dakika, bozuklar�m �urda olacakt�. Para da ve... - Hay�r, hay�r! Para istemiyorum! Sigara i�in te�ekk�r ederim. - Dede, ver elini �peyim... - Esta�furullah! Aram�zdaki diyalogun tamam�, kelimesi kelimesine buydu. Birden i�imi bir rahatl�k kaplam��t�. Dilenci olmad���n� anlamak beni �ok sevindirmi�ti. O da payla��yor mu diye hemen delikanl�ya bakt�m. Bo� g�zlerle arabay� silmeye devam ediyordu. Sanki ihtiyar adam� hi� g�rmemi� gibiydi. Bunun �zerine kuvvetli bir refleksle arkaya d�n�p bakt�m. �htiyar yoktu... ��imiz bitti. G�lerek, sevinerek arabama bindim ve benzini terk ettim. Nedenini bilmedi�im gereksiz bir huzur i�indeydim. Gereksiz diyorum ��nk� benzin istasyonuna nas�l girdiysem �yle ��k�p gidiyordum. *** Aradan epey bir zaman ge�mi�ti. ��lerim yava� yava� yoluna giriyordu. Hatta bir ara epey d�zelmi�ti. ��te o zaman d���nmeye ba�lad�m... �nsan bazen bulundu�u �ehirden uzakta oldu�unda daha rahat d���n�r. Bir �eyler de�i�memi�tir ama bir �ey var ki �ehir d���nda o sizi terk eder. Hafifler, ferahlars�n�z. �a�r���mlar birbirini takip eder. Oradan oraya atlars�n�z. An�nda veya sonradan bulamad���n�z yan�tlar, g�remedi�iniz yollar, duyamad���n�z sesler birden �n�n�ze serilir. Pi�manl�kla �rperseniz de sevin�le kazan� hanenize atars�n�z yeni bulduklar�n�z�... �� nedeniyle ��kt���m bir yolculukta do�ayla ba� ba�a k�r kahvelerinde, bo� yollarda araba kulland���mda, m�zi�e dal�p radyo dalgas�na kap�l�p gitti�imde, d���n�yordum. D���nd�k�e g�r�yor, buluyordum. Beni d���nmeye iten ba�lang�� �a�r���m� " el �p�� " sahnesiydi. El �pt�klerim �ok �ok azd�r. �p�lesilerdir ancak! Ama " Dede " nin elini �pmeye ben aday olmu� ve birden uzan�p �pm��t�m. Bunu bilin�sizce yapm��t�m ki �ok zor yapaca��m bir �eydir bu. Dede dedi�ime bakmay�n, neyi niye dedi�imi bilemedim o an. O kadar da dede ya��nda de�ildi. Elini �pt���mde arkas�n� d�n�p gitmesiyle, y�kamac� gencin bo� bak��� kar��s�nda elektriklenmi� h�z�yla geriye d�nmem aras�ndaki aras�ndaki zaman, ��, bilemediniz be� saniyeydi. Geldi�i ve gitti�i y�n� iyi biliyordum. Anayoldan pompalara, pompalardan bizim bulundu�umuz yere gelmesi, gelirken ve giderken yaln�zca bir ad�m�n� hat�rlad���m dedenin ad�m�yla en az, otuz k�rk saniyeydi. A��klanamayan otuz yedi saniye var ortada! Geli�i bulan�k dedenin gidi�i b�t�n�yle s�rd�. Bakabildi�im b�t�n y�nlerde yoktu... Peki ben niye rahatlam��t�m ki? Bat�l hi�bir inanc�m yoktur. Tanr� ile kul aras�na kimsenin konmamas� inanc�m�z gere�i oldu�undan daima " Y�ce Tanr�m " dan istemi�imdir. Bir g�n olsun inanc�mda bir gerileme olmam��t�r. Yaradan' �m� hi� unutmam��, ihmal etmemi�imdir. O halde olan bitenin anlam� neydi? �ok daha sonralar� f�rsat bulup ara�t�rd���ma g�re Devlet adam�, �air Ziya Pa�a' n�n b�yle bir d�rtl��� yoktu. Say�n Hasan PULUR' dan rica etti�imde, sa� olsun, d�rtl���n Nam�k Kemal' e ait oldu�unu bildirdi. Ya�am�m boyunca iki gazetecideki sorumluluk duygusu beni �ok etkilemi�tir. Birisi say�n Refik ERDURAN, di�eri say�n Hasan PULUR. ��imin d��medi�i sorumluluk sahibi birbirinden de�erli gazeteci isimleri burada sayg�yla an�yorum. Ama, sordu�um sorulara ve ilerlemek isteyenlere rehber olacak �ok �nemli yan�tlar�n� esirgeyenlere ise �z�nt�lerimi arma�an olarak yolluyorum. Derh�l Nam�k Kemal' in o enfes ta�lamas�n� buldum;
Edepsizlikte tekleriz, diye ba�l�yor ve devam edip gidiyor. Ama bu de�ildi! En yukar�daki d�rtl�k daha ba�ka bir �ey anlat�yordu ! Nam�k Kemal' in �iirinde g�r�ld��� �zere " edepsizlik yapar�z, herkesi etekleriz, sonra da Tanr�' dan �mit bekleriz " diyerek hicvediyor. Ama en yukar�daki d�rtl�k, " Yaradan' � unutup yaradil�ndan umut bekleriz " diyordu. Hatta ayn� anlam� ta��yan �mit ve umut aras�ndaki s�yleni� fark�ndan do�an n�ans�n bile bir anlatmak istedi�i vard� ! Terkib-i Bend �iirinin �airi Ziya Pa�a bir hiciv ustas�yd�. O �iir ki bir deryad�r; "Alt�ndan semer vursan e��ek yine e��ektir ", " �ok �alan �erefe, az �alan k�re�e mahkum ", " �nce nasihat, sonra l�ftan anlamayan�n hakk� k�tektir " dizelerinin as�l halleri hep o �iirdendir. Ziya Pa�a Allah k�ymeti bilen bir d���n�r�m�zd�. Sade bir dil ile verdi�i eserlerde devlet y�netiminin k�t�l�klerini ele�tirirdi. Nam�k Kemal ile ka�t��� yurt d���nda �nce Paris, sonra da bir s�re Londra' da ya�ad�. Peki Ziya Pa�a ile ba�layan, Nam�k Kemal ile devam eden dedeli d�rtl�k tam olarak neyi anlat�yordu? Nas�l b�ylesine bir araya gelmi�ti? Zaten yapt���m�, niye bir daha yap diyordu? Dedenin y�z�n� o zaman fark ettim. Anneanneme akrabas� yabanc�s�, ya�l�s� genci " Pamukanne " derdik. Oradaki " Pamuk " nuru anlat�yordu. Anneannemden �ok uzun bir s�re sonra g�rd���m en " nurlu " insand�. ��te bana " dede " dedirten bu idi. Sigaras�n� ben uzatt�m. Ben yakt�m. Bir nefes ald�, bir d�rtl�k okudu ama gelirken son ad�m�ndan, giderken ilk ad�m�ndan ba�kas�n� hat�rlayan yoktu... Bir de �unu �ok �ok iyi hat�rl�yorum; b�t�n y�nlere bakmam bitti�inde her �ey eskisi kadar fazla, eskisi kadar g�r�lt�l�yd�... Ben anlat�lmak isteneni ��zm��t�m. Asl�nda an� - �yk�n�n i�inde anlat�l�yor, gizli gizli... Size a��klayabilece�im kadar�ysa; dede " sabr� " vurgulamaya gelmi�ti. Hem de tam an�nda! H�z�r olmal�yd� kesinlikle, ... Ziya Pa�a ve Nam�k Kem�l nas�l b�ylesine bir araya gelmi�ti? ... Ziya' n�n kelime anlam�; ���k, nur, ayd�nl�k demekti. Kemal kelimesinin birinci anlam� bilgi ve erdem bak�m�ndan olgunluk, yetkinlik, erginlik, eksiksizlik, ikinci anlam�ysa en y�ksek de�er demekti. Dedemin ad�n� Ziya, soyad�n� HIZIR koydum. Y�z�n�, sesini hi� unutmad�m. H�l� ar�yorum. O d�rtl��� hi� kimse �yle okuyamaz, o d�rtl�k hi� bir zaman onunki gibi anlam kazanmaz... Demek ki insanlara bilmek, yapmak yetmiyor. Unutmamak da gerekli... |
Bir ba�ka �nsan Hali Kumsal� �yk�s� i�in
* Kaynak Nam�k Kemal 1 Hayat�, sanat�, eserleri - Osman Nuri Eki - G�ksun Yay�nlar� syf. 168
" Edebiyat At�lyesi Pazartesi �al��malar� " ndan: 18. hafta, 24.01.2005 - 30.01.2005 haftan�n konusu: " B�R ANINIZ "