www.sizedebiyat.com SiZedebiyat
K��E YAZILARI caddesi
Telif Hakk� sahibi: Mehmet UHR�
A�IK KAPI
Hayat� anlamaya ve anlatmaya �abalayanlar i�in her zaman bir a��k kap� vard�r
K�reselle�me ve postmodern k�lelik
Hayat suda ba�lad�. Ba�lang��ta su i�inde ya�ayan tek h�creli canl�lardan olu�uyordu. Hayat�n sudan karaya s��ramas� i�in milyonlarca y�l i�inde tek h�creli canl�lardan �ok h�creli canl�lara, �ok h�creli canl�lardan da organ ve sistemleri olan canl�lara d�n���m oldu�unu biliyoruz. Daha sonra, hem suda hem karada ya�ayabilen canl�lar�n ve giderek karada hatta havada ya�ayabilen canl�lar ��kt�, d�nya y�z�ne. Kendi organizmam�z da bu s�recin �r�n�. Tek tek h�crelerden meydana gelsek bile �zerimizde tek h�creli ya�amdan izler bulunmad���n� g�r�yoruz. Bedenimizi olu�turan h�crelerimizin tekil mikroorganizmalar gibi tek ba��na ya�ama ve ba��ms�z olabilme �ans� yoktur. H�crelerimiz, organizman�n i�leyi�i i�in �al��mak zorunda olan ve yapt��� i�le tan�mlanan, i�i bitti�inde yerini benzerine b�rakan k�lelerimizdir. Kimse organizmas�n� olu�turan h�crelerin �zg�r olmas�n�, kendi ba��na hareket etmesini, istedi�i zaman i� b�rakmas�n� istemez ve biyolojik yap�m�z da bu duruma izin vermez. Milyonlarca y�l �nce tek h�creli canl�lar�n varl���yla tan�mlanan hayat, g�n�m�zde �ok h�creli geli�mi� canl�lar� anlatmak i�in kullan�lmaktad�r. Hayat� ba�latan o tek h�creli organizmalar g�n�m�zde, geli�mi� organizmalar�n k�leleridir. Bu evrimsel geli�im �����nda gelece�i kurgulamaya �al��t���m�zda hayat�n, canl�l���n yay�lma s�recinin insanl�k ve onun de�erlerini de geride b�rakarak onu k�lele�tirece�ini �ng�rebiliriz: Bildi�imiz gibi hayat, canl�l�k yay�lma �zelli�i g�steriyor. Suda ba�layan tek h�creli hayat�n evrim s�reci i�inde geli�tirdi�i yeni canl�larla karaya ve g�ky�z�ne s��rad���n� biliyoruz. Peki hayat d�nyam�z ile s�n�rl� m� kalacak? Sudan karaya s��rad��� gibi ba�ka gezegenlere atlamaya �al��mayacak m�? D�nyam�zdaki hayat�n ba�ka gezegenlere kal�c� olarak ta��nabilmesi i�in yeni ve daha geli�mi� organizmaya gereksinim olacakt�r. Tek tek h�crelerin bir araya gelip sudaki hayat� karaya ula�t�rmak i�in meydana getirdi�i �ok h�creli canl�lar gibi temel bile�enlerinin tek tek insanlar oldu�u yeni ve daha geli�mi� bir organizmadan s�z ediyoruz. D�nyam�zda hayat, h�creleri insanlardan olu�an yeni organizmaya d�n���yor. Ad�na k�reselle�me deyip tart��t���m�z s�re� evrimsel d�n���m�n k���k bir par�as� olarak insanl�k ve onun de�erlerini d�n��t�r�p bir anlamda yok etmeye haz�rlan�yor. Bireylerin tek tek k�lele�erek yeni organizman�n par�as� olmas� s�reci t�m kar�� ��kmalara kar��n kendi evrimsel h�z�nda ilerlemeyi s�rd�r�yor. D�nya, h�creleri insanlardan meydana gelen tek bir organizmaya d�n���yor. �nternetin merkezi sinir sistemini olu�turdu�u, damarlar�nda kan yerine parasal birimlerin akt���, d�nya ticaret sisteminin damarlar� ve i�inde akan kan� kontrol etti�i, �ok uluslu �irket y�netimlerinin beyin faaliyetlerini �stlendi�i yeni bir organizmay� g�r�n�r k�lmaya �abal�yorum. �stelik Bu organizman�n i�inde yer alamayan insan ve b�lgeler canl�l���n� yitirip evrim s�recinden �ekiliyorlar. �nsanlar�n bir araya geldi�i ve cemaatten millete do�ru ortak bir �at� alt�nda topland��� sosyalle�me s�recini y�z y�l kadar �nce geride b�rakt�k. Art�k say�sal olarak g��l� olman�n, tek bir millet olman�n, bir arada olman�n da �nemi kalmad�. �imdi organ ve sistemleri olan, i�levselli�in �n planda oldu�u h�crelerin- insanlar�n bir araya getirdi�i yeni organizmay� olu�turmaya �abal�yoruz. Tekil birey olarak varl���m�z�n �nemi giderek azal�yor. Ne i�e yarad���n�z, i�leviniz �n planda. Bir alyuvar h�cresi gibi �al���p zaman� geldi�inde yine ayn� i�i g�ren bir ba�kas�na yerinizi b�rakman�z bekleniyor. Postmodern k�lelik de b�yle oluyor san�r�m. Hayat, k�lele�tirip sadece i�levleriyle var olabilen insanlar�n olu�turdu�u daha karma��k yeni organizmaya do�ru evrimsel s�recini s�rd�r�yor ve ancak b�ylesi bir organizma kendi e�ini bir ba�ka gezegene kal�c� olarak ula�t�rabilecektir. �nsanl�k ve onun de�erleri uzunca bir s�re �nce evrimsel anlamda geride kalm�� g�r�n�yor. D�nyam�zdaki hayat�n insanl���n b�y�k k�sm�n� i�ine al�p k�lele�tiren yeni bir organizmaya d�n��mekte oldu�unu ve ancak b�ylesi bir organizman�n kendi e�ini olu�turarak ba�ka d�nyalara hayat� s��ratabilece�ini ne yaz�k ki kabul etmek durumunday�z. Bizlerse, hayat�n sudan karaya ��kt��� gibi d�nya d���na ��kmas�na, olu�an yeni organizman�n kendi e�ini di�er gezegenlere g�t�rme �abas�na tan�kl�k yapmak kal�yor. Bir de... bir de, olu�an yeni organizman�n i�inde yer al�p almama konusunda son kez kendi h�r irademiz ile karar vermek. |
: Mehmet UHR�, �stanbul, Di�er bir " k��e yaz�s� i�in " i�in