www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
K��E YAZILARI caddesi
Telif Hakk� sahibi: Yakup KIVRAK
M�Z�K SiZ
�OK SESL�L�K
� M�zikte �ok seslilik nedir, bunu bana en rahat anlayaca��m �ekilde anlatabilir misin � diye sordu bir dostum bana. Bunca y�ll�k m�zik e�itimcisiyim, hi� d���nmemi�tim do�rusu. Ya�am�mda tek seslilik yok ki zaten! Hep �ok seslili�in i�inde oldum da, bu sorulan� nas�l yan�tlamal�, nas�l anlatmal�? A��k�as� b�yle bir soru ilk kez geldi kar��ma bunca y�ld�r: �ok seslilik nedir? Zor bir durum! �nternette kalabal�k bir m�zisyen platformunda ortaya att�m, tatmin edici bir yan�t alamad�m. Bir dakika, az �nce ben ne dedim: Ya�am�mda tek seslilik yok ki zaten� � M�zi�imde � demedim, � Ya�am�mda � dedim. Ya�am, do�a, evren, akla ne gelirse; hi�bir �ey tek sesli de�il! D���nsenize, Picasso�nun tek renkle yapt��� bir tabloyu� Bembeyaz ya da kapkara bir tuval g�r�rs�n�z ya da k�pk�rm�z� ya da masmavi. Resim mesim yoktur ortada, belki portakal turuncusuna boyanm�� bir tuval; tek sesli ��nk�! Sabah�n k�r�nde Nemrut Da��� n�n tepesine t�rmand�n�z. G�ne�in o muhte�em do�u�unu izleyeceksiniz. Do�a yok ortal�kta. Hi�bir �ey yok ��nk� tek sesli ortal�k; olur mu �yle �ey? �nce reng�renk bir ufuk g�r�rs�n�z. A�a��da uzaklarda Atat�rk Baraj� t�m muhte�emli�iyle uzan�r gider Urfa�ya do�ru. O� bir ku� s�r�s� ge�iyor tepenizden hem de c�v�l c�v�l; g�ne�in do�makta oldu�u taraftaki akla gelebilecek t�m renklerin bir arada oldu�u yere do�ru u�up gidip g�zden kayboluyorlar. �u okudu�unuz paragraf tek sesli mi sizce? Ya da ak�amleyin deniz k�y�s�ndaki kahvehaneye u�rad�n�z. Tav�an kan� �ay�n�z� h�p�rdetip mart� ve dalga seslerini dinleyip batmakta olan g�ne�in; denizin mavi a��rl�kl� bin bir rengi �zerindeki son k�z�lt�lar�n� seyredeceksiniz ama tek seslilik h�k�m s�r�yor: Ya sadece tav�an kan� �ay ya sadece g�ne� ya sadece denizin mavisi ya sadece g�ne�in k�z�lt�s�� Olur mu �yle �ey? M�zikteki bir tek ses, evet bir tek ses de �ok seslidir. Piyanoda bir tek � Do � tu�una bast���n�zda, o anda bir tek � Do � sesinin ��kt���n� sanmay�n! Bask�n olarak kula��n�za gelen sesin i�inde y���nla ba�ka sesler vard�r: � Do�u�kanlar � deriz bunlara, �retilen sesin i�inde do�u�tan yer alan seslerdir. Gitar�n kal�n Do sesini bas�p ��yle kuvvetlice tele vurdu�unuzda ���nc� bo� tel olan Sol telinin hafiften k�pra�t���n� g�r�rs�n�z ��nk� Sol sesi, Do sesinin do�u�kan�d�r �ster do�ada, ister ya�amda, ister m�zikte; tek seslilik diye bir �ey yoktur. Benim Geleneksel T�rk Halk M�zi�ime tek sesli diyorlar. Yok �yle �ey, asla olamaz! E�er �yleyse ba�lamam niye �� telli? Ba�lamay� �alan ���k tezenesini tek tele dokundurmuyor ki� �stteki di�er iki tele de dokunduruyor s�kl�kla. Karar seslerinde ise sol el ba�parma��n� sap�n �st k�sm�ndan k�v�r�p �st iki tele bas�p tellerin hepsine birden bir vuruyor ki, kulaklar �enlene� Buyurun, dominant - tonik ili�kisi. Ezgi boyunca bo� teller dominant ve karar sesi, ba�parmak yard�m�yla tonik. Bana s�yler misiniz, Edirne�li kaba zurna �stad� neden tek ba��na �almaz da yan�ndaki ��ra��na ikinci bir zurnayla dem tutturur? Artvin� e gidip usta bir tulum sanat��s�n� dinleyin, m�zi�imiz tek sesli midir, bir g�r�n. � Yurttan Sesler Korosu � mu diyeceksiniz? Halk m�zi�imizde yok b�yle bir gelenek; yapayd�r, zorlamad�r, icat edilmi� bir �eydir. Anadolu� da ���k Gelene�i vard�r. ���klar bir araya geldiklerinde de hep birlikte �al�p s�ylemezler; tek ba�lar�na �alar s�yler ve at���rlar. Hem de karar sesinde ba�parma�� sap�n �st�nden k�v�r�p � Karar Akoru � nu elde ederekten� Ke�ke Yurttan Sesler Korosu icat edildi�inde; �alanlar, s�yleyenler ilk kez bir araya getirildi�inde; gerekli d�zenlemelerle, �al��malarla halk m�zi�imizin zaten do�as�nda var olan �ok seslilik, olmas� gerekti�i gibi ve �ok �e�itli halk �alg�lar�m�z�n birlikteli�i ile halk�m�z�n kulaklar�na iletilebilseydi� Yurttan sesler korosu d���nce olarak �ok g�zel ama uygulama olarak b�y�k bir hata olmu�tur. �lke genelinde y�zlerce topluluk bu olu�umun izinden gitmekte, yap�labilecek y���nla g�zel �ey varken kalabal�k koro ve �alg� toplulu�u bir t�rk�m�z� ayn� anda ayn� notalarla seslendirmeyi s�rd�rmekte. Tek seslilik diye bir �ey yoktur demi�tim ama var: ��te bu tek sesliliktir! |
: Yakup KIVRAK, Ankara, 14 Aral�k 2010 Di�er bir " k��e yaz�s� i�in " i�in