www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
K��E YAZILARI caddesi
Telif Hakk� sahibi: Yakup KIVRAK
M�Z�K SiZ
��� B�R ARADA B�R YAZI
( MALATYA MEKTUPLARI 2004 )
1- MUS�K� MUALL�M MEKTEB�NE DA�R Musiki Muallim Mektebi, b�y�k �nderimiz Mustafa Kemal Atat�rk� �n direktifleriyle 1 Kas�m 1924 y�l�nda kuruldu. Gen� T�rkiye Cumhuriyeti� nin �a�da�la�ma yolunda ilk b�y�k hamlelerinden biri olan bu okul, hemen e�itime ba�lad�. �ki kolu vard�. Biri M�zik ��retmeni yeti�tirme g�revini, di�eri ise Sanat�� yeti�tirme g�revini �stlenmi�ti. 1937' de M�zik ��retmeni yeti�tiren kol, Gazi Terbiye Enstit�s�� ne � M�zik �ubesi � olarak aktar�ld�. 1960' l� y�llara kadar �lkemize M�zik ��retmeni yeti�tirme i�ini tek ba��na �stlenen kurum, izleyen y�llar boyu �nce �stanbul ve �zmir� de olmak �zere �ok say�da yeni M�zik ��retmenli�i okulunun olu�mas�na kaynakl�k etti. Yanl�� saymad�ysam bug�n 22 - 23 M�zik ��retmenli�i okulumuz var. Bu, ortalama bir hesapla her y�l 1000 M�zik ��retmeni mezun edildi�i anlam�na gelir. Okulun ad� y�llar i�inde s�rekli de�i�ti: Musiki Muallim Mektebi, Gazi Terbiye Enstit�s� M�zik �ubesi, Gazi E�itim Enstit�s� M�zik B�l�m�, Gazi Y�ksek ��retmen Okulu M�zik B�l�m�, Gazi E�itim Fak�ltesi M�zik E�itimi B�l�m�, Gazi E�itim Fak�ltesi G�zel Sanatlar E�itimi B�l�m� M�zik E�itimi Anabilim Dal�, Gazi E�itim Fak�ltesi G�zel Sanatlar E�itimi B�l�m� M�zik ��retmenli�i Program�... Y�llar i�inde e�itim programlar� da birka� kez de�i�ti. Bu de�i�ikliklerden Y�K� �n ba�� d�nm�� olacak ki 1997 de kendisi bir program haz�rlat�p � Al�n, bu program� okutacaks�n�z, ba�ka aray��a da girmeyin... � dedi. O g�n bug�nd�r bu program okutuluyor. Eski program m� daha iyiydi, bu son program m�? ��retim g�revlilerinin bir b�l�m� yeni program� pek be�ense de �o�unlu�u eski programdan yana. Bana kal�rsa her ikisi de... �zetle s�ylemek istedi�im �u: Bu okul seksen y�ld�r �lkemiz genel m�zik ya�am�n� y�nlendiren kurumumuzdur. G�nah�yla, sevab�yla... 2- KLAS�K M�Z��� SEVMEK, SEVD�RMEYE �ALI�MAK YA DA HER �K�S� Malatya �n�n� �niversitesi Oda Orkestras� ile yurt konserlerimizi s�rd�r�yoruz. Son olarak 6 Kas�m 2004 ak�am� Alanya K�lt�r Saray�� nda bir konser ger�ekle�tirdik. B�y�k ilgi g�ren konserin �ncesinde orkestram�z ve repertuar�m�zla ilgili a��klamalarda bulundum. � ( �. ) B�y�k kentlerimizdeki sanat��lar�m�z, orkestralar�m�z zaman zaman Anadolu turnelerine ��kar, �e�itli kentlerimizde konserler verirler. �zellikle Do�u Anadolu� ya gittiklerinde, bu, �nemli bir sanat haberi olarak ulusal medyam�zda yer al�r. Bunun tersi pek olmaz. Ama �imdi izleyece�iniz orkestra bin kilometre uzaktan, Malatya �n�n� �niversitesi� nden geldi��.. � gibi bir �eyler s�yledim. Dinleyicilere �ok ilgin� geldi; orkestradaki �o�unlu�u Do�ulu esmer gen�lerimize biraz alayc�, biraz da �a�k�n ifadelerle bakt�klar�n� hissettim. Konser sonunda inan�lmaz bir co�ku vard�. Bir orkestray� en �ok mutlu eden �eyler: �ok�a alk��, birka� kez bis ve May�s ay� i�in iki ayr� konser daveti� Repertuar�m�z�n �zelli�i ve yapmak istedi�imiz �u: Anadolu� nun neresine gidersek gidelim, hangi dinleyici kesimi olursa olsun ( k�yl�s�, kasabal�s�, kentlisi ) konserimizi soluksuz dinletip sonunda bolca ve i�ten alk��latmay� ba�armak. Bunu yaparken de bir �eyler anlatabilmek� M�zik ��retmenli�i okulu ya da M�zik ��retmeni olman�n gere�idir bu. M�zi�in iyi ve nitelikli olan�n� sevmek, sevmek i�in �aba harcamak ki�iseldir. Sevdirmeye u�ra�mak, yayg�nla�mas� i�in �abalamak ise bir misyondur. Bu misyonu �stlenmesi gerekenler ise profesyonel sanat��lar�m�z ve orkestralar�m�zdan �nce m�zik e�itimcileridir, daha �nce de belirtti�im gibi� *** 1924 te kurulan Musiki Muallim Mektebi m�fredat�nda ( ��retim izlencesinde ) geleneksel �alg�lar�m�za ve m�ziklerimize yer yoktu: � Bir ak�am yine Ankara Musiki Muallim Mektebi korosu �ankaya K��k�nde bulunuyordu. Korodan �e�itli par�alar dinledikten sonra, ��rencilere t�rk� bilip bilmediklerini sordu. ��rencilere hi� t�rk� ��retilmemi�ti. Bu hususu da kendisi tamamlamak isteyerek koroya ' Manast�r ' t�rk�s�n� ��retinceye kadar s�yledi. ��renciler bu t�rk�y� kulaktan ��renmeye �al���rken ��retmenlere de t�rk�n�n notas�n� yazmalar�n� emretti. ��retmenler, ��renciler kadar heyecanl� olduklar� i�in t�rk�n�n notas�n� yazmakta g��l�k �ekiyorlard�. Gazi, arada s�rada notan�n yaz�l�p yaz�lmad���n� soruyor, m�spet cevap alamay�nca yorulmadan s�ylemeye devam ediyordu. T�rk�y� on, on be� kere s�ylemi�ti ki, notaya al�nmadan �nce ��renciler kulaktan ��renmi�lerdi. T�rk�y� yandaki salonlardan birinde biraz �al��t�ktan sonra Gazi� ye s�ylediler. �ok memnun oldu. Bu s�rada yanl�� buldu�u baz� k�s�mlar� da d�zeltmekten geri kalmad�. Musiki Muallim Mektebi korosu, Manast�r t�rk�s�n�, Al�n Benim Ba�lamam�, Vardar Ovas�, Ali�imin Ka�lar� Kara, Atlad�m Bah�ene Girdim, Ak�am Oldu Yine de Bast� Kareler� �ark� ve t�rk�lerini Gazi� den ��rendiler.� (Kaynak: Ahmet Bekir Palazo�lu. Ba���retmen Atat�rk: 1928-1938, C.II, 1991, s.740-741 ) Ta 70 li y�llara dek her t�rl� geleneksel �alg�m�z�n Gazi M�zik kap�s�ndan i�eri sokulmas� yasakt�. Bunlar� �alan, bunlarla u�ra�an m�zik ��retmeni adaylar� �ok ay�pl�n�r hatta a��r azar i�itirlerdi ��retmenlerinden. 1980' li y�llardan ba�layarak �ncelikle Ba�lama boy g�sterdi. � Toplu �alma � dersinde say�n Mehmet AKBULUT ba�lama ��retti ve d�nem sonunda kalabal�k bir ba�lama ��renci toplulu�unu sahneye ��kartt�, Gazi Konser Salonu� nda. Yanl�� bilmiyorsam bu bir ilkti. Daha sonra s�re� i�inde Ba�lama, Zurna, Kabak Kemane, Ud, Kanun birer birer y�netti�im ��renci orkestralar� e�li�inde ayn� salonda sahneye ��kt�lar. T�m bunlar olurken meslekta�lar�mdan ve ��retmenlerimden a��r ele�tiriler geldi�ini an�ms�yorum. Daha sonra CSO ( Cumhurba�kanl��� Senfoni Orkestras� ) Devlet Konser Salonumuzda arz - � endam ettirdim geleneksel �alg�lar�m�za. Kl�sik M�zi�i sevdirmek m�zik ��retmeninin misyonu ise bu misyonu yerine getirmenin yolu, �zellikle Anadolu� da, " yerel " i, en iyi �ekilde kullanmaktan ge�er. Biz bunu fark edebilmek i�in �ok uzun s�re bekledik �ok� *** 3- S�ZE G�RE M�, B�ZE G�RE M�? Ahmet Bekir PALAZO�LU� nun yukar�daki Musiki Muallim Mektebi korosuna t�rk�ler ��retmeye �al��an Atat�rk� � anlatt��� an�s�n� yeniden okuyun l�tfen� Beni �ok etkiledi, durup durup bir daha okuyorum: Atat�rk Musiki Muallim Mektebi Korosunun konserini dinledikten sonra hi� t�rk� bilip bilmediklerini soruyor, bilmediklerini ��renince � bu hususu da kendisi tamamlamak � isteyerek koroya Manast�r t�rk�s�n� ��retiyor... Mustafa Kemal, Musiki Muallim Mektebi�nin kurulmas� talimat�n� vermi�, m�fredat program�na hi� kar��mamak inceli�ini de g�stermi� ama g�nl�nde yatan bir aslan var: M�fredatta bir �ekilde kendi m�zi�imize de yer verilmesi. Belki de bunu bir t�rl� s�yleyemedi�inden �areyi Musiki Muallim Mektebi Korosuna birka� t�rk�y� bizzat ��retmekte buldu. Ayn� anda ��retmenlerden de bir ricas� var: � Ben koroya ��retiyorum, siz de notaya al�n l�tfen � Bu bir mesaj m�yd� acaba? Paragraf� tekrar tekrar okudu�umda i�te bunlar� d���nd�m; yanl�� ya da do�ru... Zaten Atat�rk sonunda dayanamay�p on y�l sonra, 1934 y�l�nda T�rkiye B�y�k Millet Meclisi a��l���nda yapt��� konu�mada g�nl�nde yatan aslan� t�m netli�iyle dile getiriyor: � Efendiler, g�zel sanatlar�n hepsinde ulus gen�li�inin ne �ekilde ilerletilmesini istedi�inizi bilirim. Bu yap�lmaktad�r. Ancak bunda en �abuk, en �nde g�t�r�lmesi gerekli olan T�rk M�zi�idir. Bir milletin yeni de�i�ikli�inde �l��, m�zikte de�i�ikli�i alabilmesi, kavrayabilmesidir. Ulusal, ince duygular�, d���nceleri anlatan y�ksek deyi�leri, s�yleyi�leri toplamak, bunlar� bir g�n �nce genel, son m�zik kurallar�na g�re i�lemek gerektir. Ancak bu �ekilde T�rk ulusal m�zi�i y�kselebilir, evrensel m�zikte yerini alabilir. K�lt�r ��leri Bakanl���n�n buna de�erince �nem vermesini, kamunun da ona yard�mc� olmas�n� dilerim � Ba�ta T�rk Be�leri olmak �zere ( Ahmet Adnan SAYGUN, Ulvi Cemal ERK�N, Cemal Re�it REY, Hasan Ferit ALNAR, Necil K�z�m AKSES ), Cumhuriyet d�nemi bestecilerimizin hemen hepsi bu konuda ellerinden geleni yapt�lar: Y�ksek deyi� ve s�yleyi�lerimizi toplad�lar, i�lediler, evrensel m�zik i�inde yer ald�rd�lar. Sanat��lar�m�z da ellerinden geleni yapt�lar, bestecilerimizce �retilen bu yap�tlar� olabildi�ince seslendirdiler hem ulusal hem evrensel platformda. Ancak i�in m�zik e�itimi boyutunda pek bu do�rultuda yol alamad�k: � ( ... ) T�rkiye� de orta dereceli okullara m�zik ��retmeni yeti�tiren iki kurum ve onlar� izleyen yeni kurumlar, bug�ne kadar ne say�sal y�nden ihtiyac� tam olarak kar��layabildiler, ne de hedeflenen m�zik k�lt�r� de�i�imini tam olarak ba�arabildiler. ( ... ) T�m bu kutlamalarda hep ayn� soruyu y�neltmeliyiz. Hem kendimize, hem de ilgili herkese, t�m toplumumuza: T�rkiye� de m�zik k�lt�r� de�i�imi, ba�ka bir deyi�le Atat�rk m�zik devrimi, hedefine ula�t� m�? Ula�mad�ysa, ula�amad�ysa ni�in? � ( Dr.Erdo�an OKYAY, M�zed Genel Merkezi Yay�n Organ�, Say�:10, S:13 ) � ( ... ) Burada hemen bir �eyi belirtmeliyim. Ge�mi�te sadece Gazi E�itim Enstit�s� vard�. B�y�k e�itimci Eduard ZUCKMAYER zaman�nda yani T�rkiye� nin ihtiyac� g�zetilmeden. Say�sal a��dan ve m�ziksel a��dan da g�zetilmedi demek zorunday�m. ��nk� m�zik ��retmenleri sadece bat�l� m�zik e�itimiyle yeti�tiriliyorlard�. Mesel� T�rk m�zi�ine ait hi�bir �ey bilmiyorlard�. Nerede g�r�lm��t�r bir ulus kendi m�zi�ini yok sayarak m�zik e�itimi yaps�n? Bu m�mk�n de�il. Bunun sonucunda ne olur? M�zik ��retmeniyle ve m�zik e�itimiyle halk aras�nda kopukluk olur. �leti�im kurulamaz... � ( Prof.Muammer SUN, M�zed Genel Merkezi Yay�n Organ�, Say�:10, S:35 ) � ( ... ) Sonra bran� ��retmeni olarak buldum kendimi Afyon �ehir merkezindeki orta okulda. �nvan: M�zik ��retmeni. Daha birinci haftaday�m, bir ��renci velisi elinde Ut' la ��kageldi: � Hocam, �unu bir akortlar m�s�n�z?� diye. Gel de anlat, �alg�n�n ad�n�n Ut oldu�unu biliyorum yaln�zca. Ka� teli vard�r, akort sistemi nedir ��reten olmad� ki okulda... �stelik okula getirilmesi, elinde g�r�lmesi yasakt�, ay�pt� bu ve bunun gibi �alg�lar�n. Adam s�ylene s�ylene gitti......� ( Y.K�vrak, bir an�dan al�nt� ) Ulusal �alg�lar�m�zda da hen�z bir standart sa�lanamad�. Bu i� kimin, kimlerin g�reviydi bilemiyorum. Ne perdelerinde, ne akort sistemlerinde ne de �alma tekniklerinde bir akademik b�t�nl�k olu�turulamad�. Sistemli ��retim metotlar�, �al��ma et�tleri ortaya konulamad�. *** Kanun ve orkestra i�in yap�lm�� bir d�zenlemeyi ��renci orkestras�na �ald�raca��m, orkestray� �al��t�rm���m, kanun �alacak olan ��renciye d�zenlemenin notas�n� vermi�im, bana soruyor: � Hocam hangi karar? � S�yl�yorum hangi karar oldu�unu, yani, tonunu, makam�n�. Yeniden soruyor: � Size g�re mi, bize g�re mi? � �lk zamanlar anlatmaya �al���rd�m, �imdi art�k bunu soranlara kestirme cevap veriyorum: � Bize g�re evlad�m, bize g�re... � K�zd���m� anlay�p � hangi karar � �n kime g�re oldu�unu alelacele saptay�p �al�yorlar �nlerindeki notay�. �imdi bilin bakal�m kanunun �al�p da orkestran�n e�lik edece�i eser hangi karar ve kime g�re? Size g�re mi, bize g�re mi? Siz kimsiniz, biz kimiz? Size g�re olacaksa kanun ne yapacak, bize g�re olacaksa ne yapacak? Size g�re - bize g�re olunca orkestra ne yapacak? Kar���k bir i�... T�m dostlara i�ten selam, sevgi ve sayg�lar�mla... |
: Yakup KIVRAK, Malatya, 2004 Di�er bir " k��e yaz�s� i�in " i�in