wholesale jerseys wholesale jerseys china wholesale nfl jerseys from china wholesale jerseys free shipping wholesale nfl jerseys online coach outlet coach handbags outlet coach handbags outlet michael kors handbags outlet michael kors handbags outlet michael kors outlet

www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�

 Mektup sahili  

Telif Hakk� Sahibi: Fatma �ZD�REK

KARADEN�Z� �N KIYICI�INDAN MEKTUPLAR

2

Orman... Odun... K�m�r...

Karadeniz �lkemizin ormanl�k b�lgelerinden biridir ve a�a� �e�itlili�i a��s�ndan da ola�an�st�d�r. Bizim k�y�m�z de Karadeniz� in k�y�s�na yak�n bir orman k�y�d�r. Ya�ayanlar ge�imini ormandan sa�lar. �imdilerde kendi ihtiya�lar�n� kar��layacak kadar sebze, meyve yeti�tirilir. Sadece bir iki evde inek g�r�l�r. Ve gen�lerin tamam�na yak�n� �stanbul� da ya�ay�p �al���r; yaln�zca bahar ve yazlar� k�ylerine gelir. Yirmi otuz y�l �ncesine kadar buralarda tah�l �r�nleri de yeti�tirilirdi ve herkesin mutlaka en az birka� hayvan� olurdu dam�nda. 

K�yde herkesin orman� vard�r. Ger�i ormana bizim k�y�m�zde da� denir, babaya buba, anneye ana denildi�i gibi. Biz yine de herkesin anlayabilmesi i�in orman diye devam edelim s�z�m�ze. 

Orman kesim iznine makta denir. A�a�lar�n b�y�mesine ba�l� olarak ayn� yere 20 - 30 y�lda bir makta gelir. B�ylece siz de orman�n�z� kesip odun elde edersiniz.  

Oktay Akbal� �n � �nce ekmekler bozuldu � dedi�i gibi, bug�n de bizim ormanlar�m�z bozuldu. �nce sahile yak�n k�s�mlardaki orman dokusu kaz�n�p �am a�a�lar� ekildi; orman� korumak ad�na! Bu s�rada kum ocaklar� artt�r�ld�, g�zelim orman dokusu kaz�nd�. Yazl�k��larca orman i�lerine kadar evlerle doldu k�yler. Alt�n kumlu sahillerimiz �stanbul� da yaz�n s�ca��ndan bunal�p kendini buralara atan konuklardan baz�lar�n�n kendini bilmezli�i y�z�nden kirlendi, 

Bizim ormanlar�m�z ve sahillerimiz de b�ylece kirletilip talan edildi; edilmeye de devam ediliyor. Halk, devlet, sanayici eliyle. Biliyorum ki kum ocaklar� da bir ihtiya�t�r. Ama eski haline uygun olarak b�rakmak i�in yap�lmas� gereken yeniden a�a�land�rma olmay�nca, al�nan kumlar�n yerlerinde metrelerce derinli�inde �ukurlar olu�unca, onlarca d�n�m alan ��plak ve �orak b�rak�l�nca insan�n i�i yan�yor, yok edilen do�aya.  

Yollar�m�z bu kumlar� ta��yan a��r tonajl� kamyonlar nedeniyle �ok s�k bozulur, yama usul� onar�l�r. Yani ormanlar�m�z gibi yollar�m�z da yamal� boh�aya benzer. Geri kalm�� �lkelere yapt���m�z yollarla �v�n�r politikac�lar�m�z ve i� adamlar�m�z. Ama �stanbul� a 60 kilometre uzakl�ktaki k�y�m�z�n yollar� oyuk oyuktur; bu sanayi ve gerekli stati�e uyularak yap�lmam�� yollar nedeniyle. 

Ormanlar�m�z maktan�n ard�ndan t�ra�lan�r. Maktan�n vurdu�u b�lge birka� a� g�zl� kesimci y�z�nden en k���k a�aca kadar kesilir. Hemen hemen, Amerikan t�ra�� olmu� gen�lerin ba�lar� gibi bir g�r�n�m al�r. D�nyam�z�n bir�ok �lkesini dola�t�m. Hi�bir yerde b�yle bir kesim g�rmedim! �imdi rahmetli olan, konu hakk�nda bilgi sahibi profes�r bir dosta bu durumu sordu�umda � Bizdeki makta Amerikan sistemidir, sen sadece Avrupa� y� g�rd�n o y�zden bilmezsin � dediydi. Avrupa� da sadece ya�l� a�a�lar kesilerek orman daima korunur. � Ama hocam bizim ormanlar� b�yle kesmemiz do�ru mudur? Y�llarca kesilen yerler bir yang�n sonras� g�r�n�m�nde ��plak kal�yor? � diyesi oldum; � Dostum a�g�zl�l�k oldu�u s�rece bu b�yle devam edecek � dediydi, h�z�nle. Son g�nlerde Cumhurba�kanl���ndan geri d�n�p yeniden g�nderilen � Orman Yasas� � n�, iyi ki g�rmedi sevgili dostum... 

Yaz aylar�nda Televizyonlar, radyolar, gazeteler bang�r bang�r ba��r�yor � Akdeniz, Ege b�lgesinde �u kadar hektar orman yang�nda yok oldu � diye. Evet yang�n bir felakettir, afettir. �o�u zaman da insanlar�n elinden ��kar. Peki, bizim kendi ormanlar�m�zda �� kuru� daha fazla kazan� u�runa yapt���m�z katliam�n sonu nereye varacak? T�m bunlara ra�men yine de direnir g�zel do�am�z, ama, nereye kadar? 

B�ylesine i� karart�c� bir tablodan sonra, size bir eme�in �r�n�n�, kara alt�n�n yap�m �yk�s�n� anlatarak yaz�m� �ekilir k�lay�m...

Orman k�yl�s� olunur da odun k�m�r� yap�m� konusunda an�s� olmayan olur mu? Benim de b�yle bir an�m var. Me�e ve kocayemi� a�a�lar�ndan olu�an ormanlara sahipse k�y�n�z, mutlaka sizin de b�yle bir an�n�z vard�r. Bizim ormanlar�m�zda bol miktarda kestane a�ac� da vard�r, ama onun k�m�r� karard��� i�in makbul de�ildir. 

Makta gelip, a�a�lar kesilip oduna d�n�nce, odunlardan biraz� evlerimizde kullan�l�r, bir miktar� �stanbul� daki yak�t ihtiyac�n� kar��lar, bir miktar� da mangalda kullan�lmak �zere k�m�re d�n��t�r�l�r. 

A�a�tan k�m�r elde etmek i�in yap�lan i�leme kuyu yakmak denir. Kuyular odunun kesildi�i b�lgelere yak�n yerlerde, genellikle daha �nce yap�lm�� olan kuyular�n yerleri kullan�larak yap�l�r. Ayn� kuyuyu kullanabilmek i�in en az on be� y�l beklemek gerekir. Me�e ve kocayemi� a�ac�n�n b�y�me s�resini d���n�rsek e�er, bu s�re �ok daha da uzun olabilir. 

��leme �nceki kuyudan kalan k�ller bir kenara toplanarak ba�lan�r. Yan�na bir haftal�k konaklama i�in a�a�lar �zerine bir kul�be yap�l�r. Bu kul�be, uzun ve kal�n odunlar, a�a� dallar�, gazeller ile olu�turulan korugana, evden getirilen �ilte, yorgan, yast�k konularak ev konforunda haz�rlan�r. Yine odunlardan yap�lm�� bir merdiven ile bu kul�belere ��k�labilir. 

Havas�z kalan kuyu patlar. Patlamaya ve yang�na kar�� kuyunun suya yak�n olmas�na dikkat edilir ama bu her zaman m�mk�n olmayabilir. Her durumda kuyunun yan�nda tenekelerle sular depolan�r ve bir kuyu kom�unuz olur. Kuyu kom�usu kuyucular i�in dayan��man�n en g�zel �rneklerinden biridir. Hangisinin ihtiyac� olursa bir di�eri ona yard�ma ko�ar, ��nk� bu birka� ki�inin ba�a ��kabilece�i kadar kolay i�lem de�ildir. 

Kuyunun civar� yang�na kar�� �al�lar, p�rnallar, otlar, e�reltiler, p�l�ler ( tutu�turmay� kolayla�t�r�c� odunsu bitkilerdir ve bunlar �al� s�p�rgesi yap�m�nda da kullan�l�r ) ve benzerlerinden ar�nd�r�l�r. Toplanan k�ller elenip �slat�l�r. 

Kuyunun ortas�na g��l� bir direk dikilip, etraf� p�l�ler ve kuru dallar ile kolay yanmas� sa�lanacak �ekilde desteklenir. �zerine 40 - 80 santimetre civar�, kesilmi� odunlar�n en uzunlar� ilk s�ray� olu�turacak �ekilde hafif yat�k olarak ( 20 - 30 derecelik bir e�imle ) yerle�tirilir. Alttaki ilk s�ra bittikten sonra onun �st�ne yine ayn� �ekilde ba�ka bir s�ra halinde odunlar yerle�tirilir. Bu i�leme kuyu huni halini al�ncaya kadar devam edilir. Bunun i�in genellikle �� be� s�ra yerle�tirme yeterlidir.

  

Kuyunun �at�lmas� bitti�inde s�ra, toplanan gazellerin odunlar�n �zerine serilmesine gelir ve �zeri daha �nce �slat�lm�� k�l ile s�van�r; b�ylece kuyu �rt�lm�� olur. Odunlar�n yerle�tirilmesi s�ras�nda kuyuyu tutu�turmak i�in bir kap� da b�rak�lm��t�r. Kuyunun kap�s� diye adland�r�lan bu a��kl�ktan, ucuna gazl� bir pa�avra sar�lan uzun bir odun yak�larak, ortada b�rak�lm�� olan bo�luktaki p�l�lere kadar s�r�lerek, p�l�lerin tutu�mas� ve kuyunun yanmaya ba�lamas� sa�lan�r. Art�k birinci a�ama bitmi� ve yanma ba�lam��t�r. Kuyunun hava al�p k�vam�nda ve rahat yanmas� i�in galberi ( geriye �ekmeye yarayan bir alet ) ile �stten  birka� delik a��l�r. 

S�ra gelir kuyucular�n g�z ve kulaklar�n� d�rt a��p, kuyunun yanaca�� s�rece p�r dikkat beklemeye. E�er bir patlama olursa hemen kuyunun �st�n� kapamak gereklidir ki, hem odunlar yan�p k�l olarak eme�iniz heba olmas�n, hem de orman i�in bir yang�n tehlikesi olu�mas�n. 

K�m�r olu�umunu sa�layacak kadar yanma s�resi sonunda ( bu yakla��k �� ila be� g�nd�r ) �stte b�rak�lan delikler kapat�l�r. K�sa bir s�re daha b�ylece yanma i�lemi devam eder. 

K�m�r�n olu�mas� i�in k�vam�nda yak�lmas�, ne yaz�k ki bir yemek tarifi kadar kolay de�il. Bu nedenle size birka� ton odun huni halinde yerle�tirildikten sonra, �� be� g�n yanacak, bir g�n so�uyacak, sonrada s�k�l�p daha sonra torbalara doldurularak, mangal ve barbek�lerinizde yak�ma haz�rlanacak, diyemiyorum. 

Burada ya�anacak do�a ko�ullar�, yanl�� yerle�tirilmi� bir odun y�z�nden kuyunun ��kmesi, hava problemi, kuyunun patlamas� ve patlama sonucu yang�n tehlikesi ve di�erleri akla gelmeyenler daima g�z �n�nde bulundurulmak durumunda. Ayr�ca bir yaban hayvan�, �rne�in bir domuz, gelip bir burun darbesi ile sizin t�m eme�inizi de bir anda bo�a ��karabilir. 

Neyse durum bu minvalde devam eder. E�er bir aksilik ��kmam��sa, yanma i�lemi biten kuyu bir g�n so�umaya b�rak�l�r. Yakla��k bir g�n�n sonunda so�uma sa�lanm�� olur. Bu arada kuyu ��ker ve s�k�me ba�lan�r. �stteki mars�klar galberi ile �ekilip bir kenarda toplan�r. Bunlar daha sonra evdeki ocaklarda yak�lmak i�in evlere g�t�r�lmek �zere �uval ya da k�felere doldurulur. S�ra gelir k�m�rlerinin toplanmas�na. Onlar ise gere�inden fazla k�r�l�p ufalanmamas� i�in �zen ve dikkatle galberilerle, kimi zaman da el ile toplanarak yine �uvallara yerle�tirilir. Bu arada zaman zaman yeni tutu�malar ya�anabilir ve hemen s�nd�rmek gerekir. �imdi s�ra k�llerin i�inde kalan elemelerdedir ( k���k k�m�r par�ac�klar� ). Bunlar da a�a� t�rm�k ile toplan�r.

Ve k�yden, �r�n� k�ye g�t�rmek i�in, tekerleri ve kasas� odundan yap�lma manda veya �k�z arabalar� getirilir. Emek�ilerin elleri, y�zleri, �stleri ba�lar� k�m�re bulanm��t�r, g�zleri ve di�leri bembeyazd�r. Al�nlar�ndan d�k�len terlerinin y�zlerinde b�rakt��� izde, tenleri grimsi �izgiler halinde g�r�l�r.  

�zerindeki kara alt�n y�kl� ka�n� arabas�n�n tangur tungur, gar� gur� tekerlek ve g�vde sesleri, �k�z ya da mandalar�n oflaya puflaya gidi�leri ile k�m�r karas�na bulanm�� emek�ilerin t�m yorgunlu�undan hi�bir eser g�r�lmeyen �evik ayak sesleri duyulur, k�ye giderken.  

O g�nlerde sadece araban�n ��kard��� sesleri duyard� kulaklar�m. Ama bug�n anam�n, bubam�n ve benim de ayak seslerimiz �al�n�yor kulaklar�mda. 

:  Fatma �ZD�REK, Pazar, 06.03.2005, 20:30                                                           Di�er Bir Mektup i�in   

                 

Bir Onceki Yap�t Teknik Aksakl�k Bildiriniz Edebiyat At�lyesi Girisi T�rkce veya Di�er Bir Dil Yan�lg�s�n� Bildiriniz S�zl�k Telif Haklar� Kanunu �mla K�lavuzu  Bu yazar�m�z/Bu yap�t hakk�nda ODA AKDEN�Z ODA EGE ODA MARMARA Enstit� Girisi Bir Sonraki Yap�t