www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
�YK� BULVARI
Telif Hakk� Sahibi: Ye�im ESEMEN
NE
DEN�R K� ?...
D�zenli ��le yeme�i yeme al��kanl���n� bir t�rl� edinememi�ti. Asl�nda, kar�n doyurmak d���nda yemekle aras� pek yoktu. G�n�n bir vakti gelen o i�ten i�e kaz�nma hissi de olmasa, yemek yemek akl�na hi� gelmeyecekti neredeyse. Ay sonu gelmi�ti ve yemek fi�leri ko�an�, ��te birinden fazlas� hi� kopart�lmam�� yapraklarla dolu olarak elindeydi yine. �al��t��� i� yerinin kendine ait bir yemekhanesi de yoktu. Bunun yerine �al��anlar�na, her ay bir ko�an yemek bileti veriyordu. Bu ayl�k yemek bileti ko�an�, sadece i�inde bulunulan o ay kullan�l�p, t�ketilmek �zere ge�erliydi. Farkl� mebla�lar halinde gruplanm�� yapraklardan olu�an bu � ticket � lar, kimi restoran ve kafelerde para yerine kullan�labiliyordu. Bilet ko�an�n�n son bir iki yapra��nda da, kullan�labildi�i kafe, restoran, bar vs., isim ve adresleri mevcuttu. Her yerde ge�miyordu, yayg�n kullan�ma sahip de�ildi hen�z. Bu biletleri para yerine sayan, restoran, lokanta, kafe tarz� yerlerdi genellikle ve kap� giri�lerine yap��t�rd�klar� logolardan, bu tarz � fi� � lerden hangilerini kabul edip, etmediklerini, daha i�eriye girerken g�r�p anlamak da m�mk�nd�. Seksenli y�llar�n sonlar�yd�. Nakit paran�n; bir numaral� de�i� toku� arac� olarak h�k�mranl���n�, kredi kart�na hen�z kapt�rmad��� ancak, sa��na eklenen her bir s�f�rla birlikte, telaffuz edilmekte zorlan�lan kocaman rakamlar�n sat�n alabildiklerinin h�zla azal�r oldu�u y�llard�. Hen�z ne bu tip bilet - yemek firmalar� yayg�nla�m��t�, ne de bu biletleri ��le yeme�i yerine da��tan i� yerleri. Kredi kartlar� bile mal ve hizmetleri sat�n alma konusunda �ekingen ad�mlarla, c�zdanlar�n i�inde kendilerine bir yer bulmaya �al���yordu. ��len kendini d��ar�ya att� Zeynep. Ac�kmam��t� her zamanki gibi. Ama ��le tatili sadece yemek yiyenlere verilmi� bir ayr�cal�k de�ildi ne de olsa. Yemekle de�il, bu g�zel bahar havas�yla beslenmeyi tercih edenlerdendi. Hem biraz vitrinlere bakar, kitapevine u�ray�p birka� kitap kar��t�r�r, d�n��te de yolu �st�ndeki markete u�ray�p evin eksi�i birka� par�ay� al�rd�. Bu arada ac�k�rsa, ayak �st� bir �eyler de at��t�r�rd�. H�zl� ad�mlarla y�r�rken, bir yandan da d���nmeye devam ediyordu. Ayak �st� at��t�rma anlay��� nas�l da h�zla yayg�nla�maya ba�lam��t� son zamanlarda. �nce merkezi yerlere konu�lan�p sonra birer iki�er �ube say�s�n� artt�ran hamburger ve pizza zincirleriyle; kokore�, lahmacun, g�zleme, ekmek aras� d�ner, t�k�r�k k�ftesi rit�eli aras�nda k�yas�ya bir � fast � food � sava��d�r gidiyordu. Bat�yla do�unun bu � fast-food � sentezi kar��s�nda; bol kep�e lokantalar�, birer iki�er kepenk indirmeye ba�lam��lard� �oktan. Zaman; pazarlan�p, sat��a ��kart�lan bir meta halini alm��t� adeta. Vakti en k�sas�ndan nakde �evirmenin yolunun ayak �st� at��t�rma al��kanl���n�n yayg�nla�t�r�lmas�ndan ge�ti�ini kavray�veren esnaf, t�ccar, i�adam�, hemen bu zincirin i�inde bir halka kapmak i�in kollar� s�vam��t� anla��lan. ��le tatilinin bitmesine az kalm��t�. � �u markete u�ray�p, deterjan, �ampuan, tuvalet ka��d�, kad�n pedi ve birka� acil ihtiyac� daha al�p �irkete d�nmeliyim, zaten daha fazlas�n� ta��yamam � diye ge�irdi akl�ndan. Her zaman gitti�i marketti bu. Bu kez i�eri girerken, cama yap��t�r�lm�� de�i�ik bir � ticket � logosu dikkatini �ekti. Demek yemek i�in da��t�lan o biletler, burada da ge�meye ba�lam��t�. Zaten iki �� g�n sonra ay bitiyordu ve bu ko�an ge�ersiz olacakt�. � �yi bari, yapt���m al��veri�i bununla �derim hi� olmazsa � diye i�inden ge�irdi. Zaten bu kalan biletleri de genellikle, Amerikan zincirine dahil olan � fast � food � restoran ve kafe� lerde t�ketebiliyordu. Buralarda para yerine ge�iyordu bu � ticket � lar. Hafta sonlar� k�z�n� g�t�rd��� sineman�n ard�ndan bu tip bir yere gidip, �ocuk m�n�s� al�yorlard�. Kendisi de bir �eyler at��t�r�p kahvesini yudumlarken Merve, bu restoran�n bah�esindeki prefabrik �ocuk park�nda oynuyordu. �ocuklar� oyalama hizmeti de o yap boz oyuncak gibi, k�zarm�� patates, hamburger ve koladan olu�an �ocuk m�n�s� fiyat�n�n i�indeydi asl�nda� � Her �ey dahil! � formundaki promosyon sistemiyle ilk tan���kl�klar, b�yle yol almaya ba�lam��t�... � Neyse, demek ki art�k bu marketten bir �eyler alabilirim bu yemek biletleriyle � diye d���n�rken, kap�dan i�eriye girmi�ti �oktan. H�zla raflar�n aras�nda dola�arak, almak istediklerini buldu, sepete doldurdu. �ikolata - gofret - bisk�vi reyonunun tam �n�nden ge�erken, durdu. � Merve� ye de sevdi�i birka� �ey alay�m buradan � diye akl�ndan ge�irdi. ��inden yap boz bir oyuncak ��kan � yumurta �ikolata � y� severdi. Hem oyuncak, hem e�lence, hem tatl�, ��� bir arada� Merve, son zamanlarda, her ak�am eve geli�inde bir �eyler getirmesini bekler olmu�tu. Bu hali, hi� ho�una gitmiyordu asl�nda. �te yandan, y�z�ndeki o sevinci ve ne�eyi g�rmeyi, hayal k�r�kl���na milyon kere tercih edece�ini d���nd�. �ki tane yumurta �ikolata ve birka� gofret att� sepete. O s�rada g�z�, a�a��daki raflarda duran ithal �ikolatalara ve her bir harfi canl�, parlak, fosforlu renklerle yaz�lm�� KAMPANYA s�zc���n�n pe�ine eklenmi� oklara tak�ld�. Bunu okuyan g�zler, oklar taraf�ndan yan duvarda as�l� bir ilana y�nlendiriliyordu an�nda. Cadburry �ikolatalar�n�n bir kampanyas�ndan s�z ediliyordu bu ilanda. Be� adet farkl� ambalajl� Cadburry �ikolatas�na ait ambalaj ka��tlar�n�n, a�a��da yaz�l� adrese posta ile g�nderilmesinin ard�ndan yap�lacak �ekili�te, kazanan talihlilere da��t�lacak hediyeler tan�t�l�yordu. � Seksenli y�llar�n ilk yar�s�ndan itibaren, gittik�e artan �e�itleriyle raflarda dizilmeye ba�layan ithal �r�nler aras�nda bu rengarenk �ikolatalar�n, en alt raflara yerle�mi� olmas�, bir tesad�f olmasa gerek.. � diye d���nd� Zeynep. Tam da be� alt� ya�lar�ndaki bir �ocuk boyunun yakla��k g�z hizas�na denk d��en bir yerle�imdi bu! Reyondan uzakla��p, kasalar�n bulundu�u yere do�ru y�r�meye ba�lad�. Yol boyunca kolonlara yap��t�r�lm�� ayn� ilan, g�z�n�n �n�nden ge�ti durdu. �ekili�te kazanan talihlilere da��t�lacak hediyeler aras�nda, video - kamera da vard�. Ne zamand�r bir video - kamera almay� arzu ediyordu Zeynep. �landaki video - kamera foto�raf�n� g�r�nce; � Merve be� ya��na geldi ve h�zla b�y�yor, bir video - kameram�z olup da bu y�llar�n� kayda alabilsek, ne iyi olurdu...� diye ge�irdi yine akl�ndan. Ama zorunlu �ncelikler aras�nda, bir t�rl� kendine bir yer bulamam��t� �u video - kamera� Ne talih oyunlar�na, ne de i�ini �ansa b�rakmaya inan�rd�. �zel g�nler de dahil, piyango bileti ald��� say�l�yd�. O g�ne kadar alm�� oldu�u �ok az say�da bilet aras�nda, birka� kez amortiyi yakalam�� olmas� bile �anst� asl�nda. Ad�m ba��, raflardaki �e�itli �r�nlere yap��t�r�lm�� PROMOSYON etiketlerinin say�s�ndaki art�� da dikkatini �ekmi�ti. � T�ketimi k�r�klemekten ve ihtiya� d��� al��veri�i �zendirmekten ba�ka bir i�e yaramayan, �unu al�rsan�z yan�nda bu da bedava formundaki pazarlama taktikleriyle ve bu t�r kampanyalar�n y�nlendirmesiyle al��veri� yapan ka� ki�i vard�r acaba? � diye ge�irdi akl�ndan. Bu d���nceler i�inde s�rada beklerken, kasa kuyru�unda s�ra kendisine gelmi�ti sonunda. Kasiyer k�z; - Dokuz bin y�z yirmi lira tuttu efendim! deyince Zeynep, elindeki ticket ko�an�ndan, binlik kup�rlerden yedi adet ve be� y�zl�klerden de be� adet yapra�� kopard� ve kasiyere uzatt�. - Maalesef ticket �zerine nakit para iadesi yapam�yoruz, elimizde ticket �st� olarak verebilece�im d���k kup�rl� bilet de yok. E�er �u be�li paket halindeki Cadburry �ikolatas�n� da al�rsan�z, verdi�iniz biletler bu al��veri�inizi tam olarak kar��l�yor olacak yada arzu ederseniz, y�z yirmi liral�k k�surat� nakit olarak da �deyebilirsiniz. Kasiyerin bu s�zlerinin ard�ndan Zeynep, elini para c�zdan�na at�p y�z yirmi lira bulmaya �al��t� ancak iki adet on binlik d���nda c�zdan�nda ba�ka para yoktu. Kasiyere on bin liray� uzatt�. - Han�mefendi kasada da bozu�um kalmad�. Biraz bekletece�im sizi. Ticket giri�ini de yapt�m, �imdi geri al�p t�m mebla�� nakit olarak tahsil etmem daha uzun s�rer. Hay Allah! diyen kasiyerin yan kasaya do�ru uzand���n� g�ren Zeynep, saatine bakt�. ��le tatili neredeyse bitmek �zereydi. Bir anda karar de�i�tirip; - Pek�l�, benim de zaman�m k�s�tl� zaten, hem kuyrukta bekleyenleri daha fazla bekletmeyelim, Cadburry �ikolatas�n� da al�yorum. s�zleriyle al��veri�ini s�ratle tamamlay�p, daha fazla zaman kaybetmeden marketten ayr�lmay� se�mi�, h�zl� ad�mlarla ofise do�ru y�r�meye koyulmu�tu �oktan.
Ak�am eve
geldi�inde Merve, boynuna sar�l�p hemen ard�ndan, o bekledi�i soruyu
yap��t�rm��t�;
-
Dur
bakal�m, hemen surat�n� ast�n yine. Sana bir �ey getirmesem, beni kabul
etmeyecek misin yani? Hem her zaman bir �eyler getiremeyebilirim sana, hep bu
beklentide olman beni �z�yor, kendimi k�t� hissediyorum. s�zlerinin ard�ndan Merve, tekrar boynuna sar�larak; - Aaaa, bu yumurta ete�inin alt�da ne ar�yor senin? Yoksa sen tavuk musun? s�zlerinin ard�ndan Merve, kahkahalar atarak yumurtay� elinden kapm��t� �oktan. Sonra birlikte mutfa�a ge�tiler ve Zeynep�in ald��� di�er gofret ve �ikolatalar�, � �v�r z�v�r �ekmecesi � ad�n� verdikleri Merve� nin k���k mutfak �ekmecesine yerle�tirdiler. Kendi �ocuklu�unu hat�rlad� Zeynep, o da yemek yeme�e de�il ama �eker �ikolataya d��k�nd�. Onun da buna benzer bir " �v�r z�v�r raf� " vard�� Cadburry �ikolatalar�n� �ekmeceye yerle�tirirken, � Ne tuhaf !...� diye d���nd�, � Bunlar� sat�n almaya hi� niyetim yoktu oysa��. Be� adet farkl� tipte �ikolatan�n bir arada paketlenmi� oldu�u ambalaj�n i�inden, �zerinde kampanya duyurusunun ve ileti�im adres bilgilerinin oldu�u k���k bir de bro��r ��km��t�. ��inden bir ses, bu �ikolatalar�n ambalaj ka��tlar�n� atmamas�n� ve bu adrese g�ndermesini f�s�ldar gibiydi. �� sesini, sezgilerinin s�z�n� dinlerdi hep Zeynep, bunun bir �e�it alt�nc� duyusu oldu�una inan�rd�. �o�u kez, be� duyunun bir biriyle etkile�iminden olu�an bir alt�nc� duyuydu bu. Sezgileri g��l�yd� ger�ekten, g�zlemleriyle birle�ti�inde olaylar� ve insanlar�, inan�lmaz bir do�ruluk ve ger�eklik i�ersinde analiz edebiliyor, k�s�tl� bilgilerden �ok do�ru sonu�lar �retebiliyordu. Hatta bu �zelli�ini iyi bilip, kendisini iyi tan�yan biri bir g�n ��yle demi�ti ona; � Siz devlet kat�nda diplomatik g�zlemci olarak �al���p, sat�r aralar�n� okuyan ki�i olmal�yd�n�z... � - Pek�l� dedi i�inden, Bu renkli k���k ambalajlar� atmay�p, bu adrese postalayal�m bakal�m! Bu karar�n�n ard�ndan Merve� ye; bu �ikolatalar�n ka��tlar�n� atmay�p, yedikten sonra �ekmece i�inde b�rakmas�n�, bir i�te kullanmak �zere kendisine gerekli oldu�unu tembih etmeyi de unutmam��t�. Fakat �u a�amada, bu ambalaj ka��tlar�n�n ne i�e yarayaca��n� kimseye a��klaman�n da bir anlam� yoktu. Aradan bir hafta ge�mi�ti. O hafta sonu, yapm�� oldu�u haftal�k mutfak al��veri�inin ard�ndan ald�klar�n� yerle�tiriyordu dolaba. Bir iki gofret ve �ikolatay� da Merve�nin �v�r z�v�r �ekmecesine yerle�tirmek �zere �ekmeceyi a�t�. �� tane ambalaj ka��d� duruyordu �ekmecenin i�inde, �ikolatas� yenip ka��d� oraya b�rak�lm��. �Evet ya! Tamam! Bunlar o �ikolatalar�n�n ka��tlar�, tamamen unutmu�um, bunlar�n be� tanesini kampanya adresine g�nderecektim � diye ge�irdi akl�ndan. �ekmecenin i�ine ��yle bir bakt�, ileti�im adresinin yaz�l� oldu�u o k���k bro��r orada duruyordu ama di�er iki �ikolatan�n kendisi de ka��d� da yoktu. � Her halde unutup atm�� olmal� Merve � diye d���nd�. Hat�rlay�p �� tanesini saklam�� olmas� bile sorumluluk duygusu ta��d���n�n g�zel bir g�stergesiydi asl�nda. G�l�msedi i�inden. Kendisi bu i�i tamamen unutmakla bu kadar�n� bile yapamam��t�. ��indeki sese kar�� mahcup oldu�unu hisseti birden. O �� ambalaj ka��d�n� ve bro��r� hemen al�p �antas�n�n i�ine koydu, �Pazartesi g�n� ilk i� olarak �u markete u�ray�p, eksik o iki �ikolatay� da almal�, be�inin birden ka��d�n� zarfa koyup �u adrese postalamal� � diye ge�irdi akl�ndan. � Marketin �n�nden ge�erken akl�ma gelir en az�ndan, bu sefer unutmam! � diye de kendi kendini rahatlatt�. Marketten az �nce d�nm��t� ofise. ��le tatilinin bitmesine daha on - on be� dakika vard�. � Elimdeki torbalar� da ofise getirmi� oldum nas�lsa, �u zarf� haz�rlay�p birka� blok �tedeki postaneye b�rakabilirim hemen � diye d���nd� masas�nda otururken. Be�e tamamlamak i�in ald��� o iki �ikolatan�n birisini kap�da oturan ayakkab� boyac�s� �ocu�a verdi�inde, nas�l da sevinmi�ti. Yiyip bitirdikten sonra �ikolata ka��d�n� kendisine vermesini istedi�inde; � Abla ben atar�m �uradaki ��p kutusuna, sen zahmet etme � s�zlerinin ard�ndan, � Hay�r can�m, sen bana ver, ben biriktiriyorum onlar� � deyince, bir o kadar da �a�k�n bir ifade oturmu�tu surat�na. Ard�ndan ayakkab�lar�n� boyat�rken, � Abla, ben b�yle �ikolata alabiliyor olsam, senin i�in biriktirirdim bu ka��tlar� ama� � s�zleri, b��ak gibi y�re�ine saplanm��t� Zeynep� in� D���ncelerinden uzakla��p, �ekmecesinden bir zarf ��kartt�, �zerine kampanya adresini yazd�, i�ine be� adet �ikolata ka��d�n� koydu. Tam zarf� yap��t�r�yordu ki; � ��ine g�nderenin ad�n� ve adres bilgilerini de yazmak gerek, do�ru ya! � diye d���nerek son anda vazge�ti zarf� kapatmaktan. Bunu Merve� nin �ans�na g�ndermek ge�ti bir an i�inden, k���k bir not ka��d� �zerine Merve� nin ad�n� soyad�n� ve kendi i� adresini, telefon numaras�n� yazd�. Bu k���k not ka��d�n� zarf�n i�ine koymak �zereyken, � �� yeri adresimi ve telefon numaralar�m� verdim, buraya Merve� nin ad�n� yazmak olmaz �imdi, ya kendi ad�m� yazmal�y�m yada Merve� nin ad�yla birlikte ev adresimizi ve ev telefonumuzu vermeliyim � diye ge�irdi akl�ndan. Ev adresi ve telefonunu verme fikri birden ho�una gitmedi, o k���k ka��d� y�rt�p ��pe att�, yeni bir not ka��d�na kendi ad�n�, soyad�n� ve i� adresi, telefon bilgilerini yazd� yeni ba�tan. Zarfa koydu, zarf�n arkas�n� s�k�ca yap��t�rd� ve postaya atmak �zere h�zla ofisten ��kt�. Aradan ne kadar zaman ge�ti�ini hat�rlam�yordu, belki �� hafta ge�mi�ti belki daha fazla. Bir g�n ofiste masas�n�n �zerinde bir mektup buldu Zeynep. �zerinde kendi ad� yazan bir mektuptu bu. G�nderici k�sm�nda bir �ey yazm�yordu. Merakla a�t� mektubunu. Cadburry �ikolatalar�n�n T�rkiye temsilcisi ithalat�� firmadan geliyordu mektup. Antetli ka��da daktilo harfleriyle yaz�lm��, ka�e �zeri de imzalanm��t�. ��yle yaz�yordu i�inde; Say�n Zeynep T�rkmen, Kampanyam�za kat�lm�� oldu�unuz i�in �ok te�ekk�r ederiz. Yap�lan �ekili�te bir adet video - kamera kazanm�� bulunuyorsunuz. N�fus c�zdan�n�zla birlikte, on g�n i�ersinde a�a��daki adrese ba� vurman�z durumunda, kazanm�� oldu�unuz arma�an�n�z taraf�n�za elden teslim edilecektir. Sa�l�kl� g�nlerde, keyifle kullanman�z dileklerimizle, Sayg�lar�m�zla, Firma ad�, yetkili ad�, teslimat adresi, telefon ve faks numaras� bilgileriyle sona eriyordu mektup. A�a��larda bir yerlerde matbu ve iyice k���k harflerle yaz�l�, bir de ��yle bir not vard�; " Kampanyam�za on sekiz ya��ndan k���kler kat�lamaz. Kat�l�p da kazanmalar� halinde, teslimat s�ras�nda on sekiz ya��ndan g�n alm�� olmalar� gerekmektedir. Aksi takdirde, kendisine yada ailesine, s�z konusu arma�an teslim edilmez, �ekili�te kazanan yedek talihli ile irtibata ge�ilir.... " |
Edebiyat At�lyesi Pazartesi �al��malar�ndan: 27. hafta, 28.03.2005 - 03.04.2005 haftan�n konusu: " �Ben Ne Diyeyim Ki ?" �zerine...
:
Ye�im
ESEMEN,
�stanbul,
28 Mart 2005, 02:10