ANI �ekmecesi
Telif hakk� sahibi: Mehmet UHR�
L�ZBON A�ITI
Bilmedi�iniz bir �ehirde, ilgin� veya tan�d�k bir �eyler bulman�n umuduyla sokaklar� ar��nlayanlara kat�lm��t�m. Portekiz� in kalbi Lizbon� dayd�k. Eski d�nyan�n sonu, s�n�r� diye bilinen bu s�ra d��� kentin m�tevaz� sokaklar�na, sakin insanlar�na kar��makt� amac�m�z. �ehrin i�inden ge�ip okyanusa d�k�len Tejo nehri, sanki okyanusun havas�n� da �ehre ta��yordu. Lizbon insan� i�in g�r�nen b�t�n su kitleleri okyanustu. Hayat� bi�imleyen, �ekillendiren ve s�n�rlayan hep okyanus olmu�tu onlar i�in. Deniz diye bir kavram yoktu hayatlar�nda, her �ey okyanustu. Bilinen d�nyan�n s�n�r�nda ya�am��lard�. �tede, en uzakta, d�nyan�n bir ucunda olman�n verdi�i itilmi�li�i � s�n�rdaysam, benim oldu�um her yer s�n�rd�r � diyerek okyanusa a��lan k��iflerle dengelemi�lerdi. Okyanusa a��l�p ke�fedilen yeni topraklar ile geri d�nen Portekizliler sayesinde 16. y�zy�lda bu marjinal tavr�n yeni d�nyalar yaratabilece�ini, yeni ve daha geni� bir d�nyan�n m�mk�n olabilece�ini g�rd� insano�lu. Bu mazbut, al�akg�n�ll� �ehrin Baixa b�lgesinde solukland���m�z Cafe Brasiliare� den ald���m�z tavsiye ve tarifle iki sokak arkada k���k �irin bal�k�� lokantas�n� bulduk. Ama masalar� toplam��lar, kapat�yorlard�. Bir s�re direndik bizi i�eri almalar� i�in; lokantan�n sahibi � bug�n yeterince ahtapot satt�m. Gidip dinlenmek istiyorum � diyor, inat ediyordu. Ne demek istedi�ini tam anlamam��t�k. Israrlar�m�z� s�rd�r�nce i�i uzatmamak kayd�yla girebildik, lokantaya. Malta ta��ndan zemin �zerinde m�tevaz� sekiz il� on tahta masadan olu�an k���k bal�k�� lokantas�yd�. Bizleri i�eri almamak i�in direnen lokanta sahibi sofraya bir �i�e Borba �arab� getirip haz�r mezelerden b�rakt�. Surats�zl��� devam ediyordu. Bizden sonra gelen bir iki m��teriyi de almak zorunda kalm��t� bizim y�z�m�zden. Bir s�re sonra elinde �arap kadehi ile masam�za oturup bizleri sel�mlad�. Bakt�k, y�z� g�l�yordu. Dili d�nd���nce bal�klar� tan�tt�. Karidesin zeytinya�� ve sar�msak ile pi�irilirse lezzetli olabilece�ini ��rendik. Bir ara � peki ya ahtapot, ahtapotu ne yapmal�? � diye sordum. Kadehini masaya b�rakt�, yumruklar�n� s�karak � ahtapota ne yapsan azd�r, d�v, ha�la, �zgara yap � dedi. �a�k�n bak��lar�m�z� g�r�nce sustu bir s�re, kalkmak istedi masadan. Kadehini doldurup oturmas�n� rica ettik. Elli ya�lar�nda k�r sa�l� hafif g�bekli esmer biriydi bizim lokantac�. Aileden bal�k�� oldu�unu, babas�n�n bal�k�� teknesiyle tuttuklar� bal�klar ile ge�indiklerini, ��kan s�m�rge sava�� ile hayat�n�n alt �st oldu�unu anlatt�. Portekiz s�m�rgesi olan Angola� n�n ba��ms�zl�k sava��na Portekiz askeri olarak kat�ld���n� ��rendik. Kederlenmi�ti; - Onlar kendi �lkeleri i�in sava��yorlard�. Biz ise Afrika� n�n ortas�nda neden sava�t���m�z� anlamam��t�k. Moralimiz bozuktu. Kaybettik. Angola ba��ms�zl���n� kazand�. Kaybetmi� olarak �lkeye d�nmek daha da b�y�k y�k�m oldu bizler i�in. Kimse y�z�m�ze bakmad�. Askerdeyken para��t e�itimi ald���n� ve Angola� ya sava��n g�be�ine para��t birli�i olarak indirildi�ini ve bu indirme s�ras�nda birli�inin yar�ya yak�n�n�n havada iken yerden at�lan ate� ile vuruldu�unu anlatt�. �lmeden veya yaralanmadan d�nebildi�i i�in su�lu hissediyordu sanki kendini. Masadaki ahtapot salatas�n� g�sterdi; - Ahtapot nas�l yakalan�r bilir misiniz? Bal�k a��n� toplarken hemen �ekmez, biraz tutar�z denizde. Ahtapotlar�n, bal�klar�n a�daki ��rp�nmas�na gelip a�a tutunmas�n� bekleriz. A�a tutunup bal�klar� kemiren ahtapotlar� da ikinci bir a� ile avlar�z. Bal�k��lar bu kalle�liklerinden �t�r� sevmezler, ahtapotlar�. Merakl� g�zlerlere l�f�n sonunu bekledi�imizi g�r�nce s�rd�rd� s�zlerini; - Para��tle inerken o a�daki bal�klar gibiydik. A�a d��m�� ve bir y�ne do�ru s�r�kleniyor gibiydik. A�a��dan ate� edenleri g�r�nce a�a tutunup bal�klar� kemiren ahtapotlar� hat�rlad�m. Kalle��e ate� ediyorlard�. Sonu�ta onlar da biz de �ok kay�p verdik. - Ama sava�� onlar kazand�? - Kimin kazand���n� bilemem! Bence hepimiz kaybettik. Birileri a�� toplad� ve gitti! Hayat�m alt �st oldu. Bal�k��l��� b�rakt�m. A�daki bal�klar� g�rmektense gelip burada lokanta a�may� tercih ettim. Benimki olta bal�k��l��� art�k. Tek tek m��teri avl�yorum. O g�nden beri de sava�ta �len arkada�lar�m�n h�nc�n� ahtapotlardan al�yorum. Yeterince ahtapot h�rpalad���mda da kapat�p gidiyorum lokantay�. �i�edeki �arab� bardaklara da��t�p haydi yeter art�k gidin dercesine kadehindeki son yudumu i�ip masadan kalkt�. Biraz sonra gelen hesap ile kalkmam�z gerekti�ini anlad�k. Gece ilerlemi�, tenhala�an sokaklara okyanusun serinli�i vurmu�tu. Ertesi g�n yine gittik ayn� lokantaya. Kap�n�n kenar�nda kasayla gelen ahtapotlar duruyordu. Kalabal�kt� i�erisi. Bizi g�r�nce gidin der gibi d��ar�y� i�aret etti. �steleyince � en aptal bal�k bile ayn� g�n ayn� oltaya iki defa yakalanmaz � diyerek kap�y� g�sterdi. Bizler, �a�k�nl�k i�inde d��ar� ��karken lokantadan beslendi�i anla��lan besili sokak kedilerinden tekir olan�, lokantan�n kap�s�nda durmu�, kuyru�unu sallayarak i�eri bak�yordu. |
:
Mehmet UHR�,
�stanbul,
20.12.2005