www.sizedebiyat.com SiZedebiyat Edebiyat Enstit�s�
�YK� BULVARI
Telif Hakk� Sahibi: Ye�im ESEMEN
Sevgili SiZedebiyat dostlar�m,
An� �ekmecesi�ne mi yoksa �yk� Bulvar��na m� daha yak�n durur bu �yk�m?.. kestiremedim.. Benimkisi bir �e�it an�l� �yk�:
�ocuklu�umda beni �ok etkileyen bir insan, bir portre bu �yk�n�n ana karakteri. Hatta hayata, insanlara bak���m�, olaylar kar��s�nda duru�umu kendi kendime sorgulamama, soru i�aretlerini, �nce sessiz, sonra sesli c�mlelerin pe�ine s�k�a getirmeme neden olan bir insan� Hay�r!.. ne annem, ne babam ne de ailemden birisi O. Dost, arkada� ya da bir sevgili de de�il!.. Hem tan�d�k, hem yabanc�..ve s�radan bir insan ama, bir o kadar da s�ra d���� Onu �ocuk g�z�yle anlatt�m ancak bir yandan da, o d�nemde fark�nda olmad���m, sonradan ��rendi�im olaylar� ve ayr�nt�lar� yazd�m. Zaman zaman, bug�nk� duru�um ve bak���mla �ocuk g�zlerimin i�ine girdim, arkas�na ge�tim ve O�na, o d�neme tekrar bakt�m.. ��te bu y�zden benimkisi, hat�rlad�klar�ma ��rendiklerimi de katt���m, �ocuk d�nyamdaki izlerin �zerine, ara�t�rd�klar�m� eklemledi�im bir �e�it an�l� �yk�.. Bir olay, bir mekan, bir renk, bir koku, ya�am�m�zda tekrar kar��m�za ��kan bir insan, belki bir tesad�f, belki bilin�li bir se�im �hat�rlamak� denilen olguyu tetikliyor ve aradan �ok uzun y�llar da ge�se, an�lar�m�z canlan�yor. O zaman dilimini, bug�nk� duygu ve d���ncelerimizle birlikte an�ms�yoruz. Ve, geriye do�ru anla��lan hayatlar�, ileriye do�ru ya�amaya devam ediyoruz�
Kal�n sa�l�cakla,
�OF�R MELEK
Sar���n bir kad�nd�. Do�al sar���n m�yd� yoksa boyal� m�yd� sa�lar�? Ka�lar� ve kirpikleri de sar� m�yd� �rne�in? Hat�rlam�yorum. Bu ayr�nt�y� �nemsememi� ya da �skalam�� olmal� �ocuk g�zlerimin mercekleri, deklan��re basmadan az �nce� Belle�ime kay�tl� onlarca foto�raf karesinden birinde; k�sa ense t�ra�l�, hi� ayr�ks�z geriye do�ru s�k�ca taranm�� sar� sa�l� bir kad�n �ehresi var. S�k di�li bir tarak ge�mi� olmal�, kaygan ve yar� �slak g�r�n�ml� bu g�r sa�lar�n aras�ndan� Bu �slak ve kaygan g�r�n�m� veren, briyantin olsa gerek. Altm��l� y�llar�n sonlar�, yetmi�lerin ba�lar�nda �ekilmi� bir foto�raf bu� Kad�n sa��n�n hen�z �j�le� ile tan��mad��� y�llar� Hatta briyantinin bile, � unisex � bir kimli�e b�r�nd���n� s�ylemek i�in hen�z erken� O y�llarda, eril �a�r���m uyand�ran bir s�zc�k � briyantin �� Yine de, ne s�k di�li tara��n yol izlerinin ne de briyantinin koyultamad��� sar�n�n ayd�nl��� parl�yor sa�lar�nda. Esmer y�z�nde yer yer konumlanm�� derin ve keskin �izgiler, boynuna do�ru k�vr�mla�an ince birer kat yeri olu�turuyor sanki.. Hemen bitiminden g�r sa�lar�n ba�lad��� dar aln�nda, hi� c�mb�z de�memi� iki ka� aras�nda, g�z �evresinde, a��z kenarlar�nda, dudak k�vr�mlar�nda derinle�en bu yol izlerini s�rerek, ya�anm��l�k haritas�n� �izebilece�ine dair bir hisse kap�l�yor insan�
Bir ba�ka foto�raf karesi, birka� ayr�nt� daha ekliyor bu resmin �zerine. Sol elinin ba� ve i�aret parmaklar� aras�nda ezercesine tuttu�u neredeyse dibine kadar i�ilmi� sigaras�n� dudaklar�na g�t�r�yor. �ekti�i bu nefesle yanaklar�, biraz daha i�ine g�m�l�yor.. Savurdu�u duman�n aras�ndan y�z�ne bak�yor �ocuk g�zlerim, olanca merak�yla.. ��ine dolan duman� d��ar�ya �flerken, yanaklar� �i�er mi acaba? Hay�r...avurtlar� hala ��k�k. Duman yanaklar�n�, yanaklar� elmac�k kemiklerinin �zerini dolduram�yor�
�of�r Melek, �evremde g�rmeye al��ageldi�im kad�nlara benzemiyordu. �� d�rt katl� apartmanlar�n yava� yava� on katl�larla kom�u olmaya, kimi semtlerdeki yerle�imlerin site kavram�yla tan��maya ba�lad��� yetmi�li y�llar�n ba�lar�n�n �stanbul�unda, oturdu�umuz mahallede, yak�n �evremde g�rd���m kad�nlara hi� benzemiyordu. Y�r�y���, duru�u, oturu�u kalk���, giyimi sa�� ba��, elleri t�rnaklar�, bak��lar�, sesi konu�mas�, mesle�i, hatta sigaray� tutu�u bile farkl�yd�. Ne anneme, teyzeme, anneanneme, ne kom�u teyzelere, ne kuaf�rdeki manik�rc�ye, ne babam�n i� yerindeki sekretere, ne de okuldaki ��retmenlerime benziyordu� Hayat Bilgisi kitab�ndan ba�layarak ��rene geldi�imiz � kad�n � fig�r�yle hi�, ama hi� �rt��m�yordu� Onunla ilgili her bir ayr�nt�y� adeta zihnime kaz�m�� olmam da, bu y�zdendi san�r�m. Herkesin oturdu�u kalabal�k bir salonun tam ortas�nda ayakta duran biri ya da, siyah beyaz foto�raflar�n as�l� oldu�u bir sergide duvardaki renkli tek foto�raf karesi nas�l dikkat �eker, ilgi oda�� oluverirse birden, i�te �of�r Melek de �ylesine tetikliyordu g�zlemleme d�rt�m�.. �zerinde, o y�llarda ad� hen�z �jean� olmam�� bir kot pantolon, bir g�mlek yada dik yakal� bir kazak ve iyice a��nm�� siyah me�in bir ceket, ayaklar�nda d�z mokasen bir �ift ayakkab� olurdu. H�zl� ve uzun ad�mlarla, dimdik y�r�rd� arabas�na do�ru. Orta boylu, ne zay�f ne de �i�man, normal kiloluydu. K�rkl� ya�lar�n ikinci yar�s�nda yol al�yor olmal�yd�.. Belki daha gen� Ama o zamanlar, g�z�me uzun ve daha ya�l� g�r�nmesi, �ocuk duru�u ve bak���n�n g�receli aritmeti�inin bir sonucuydu herhalde� Sekiz dokuz ya�lar�nda bir �ocuk i�in, yirmili ya�lar abla a�abey, Otuzlu ya�lar teyze amca s�n�r�yd� ne de olsa� K�rk�ndan sonra ise olsa olsa � han�m teyze �, � bey amca � olunurdu ve evde oturulurdu ancak� Sar� - siyah damal� bir �eritle �evrelenmi�, kaportas� astar boya ile yer yer yamal�, kirli gri eski g�r�n�ml�, san�r�m � Dodge � marka, bir arabas� vard�. Hansel ve Gratel masal�ndaki pastadan evin �zerindeki t�m yiyeceklerin boyutlar� �l��s�nde b�y�t�lm�� yuvarlak ve ince bir simidi and�ran direksiyonuna ge�er, cam�n� sonuna kadar a�a��ya indirdi�i sol kap� penceresine kolunu dayard�. Sigaras�n� parmaklar�n�n ucunda ezer gibi tutan eli ve dirse�ine kadar kolu, pencerenin d���nda kal�rd�, yaz k��� Kaba, sert ve nas�rl� bir g�r�n�m� vard� ellerinin, u�lar� sararm�� parmaklar�n�n ve sanki, ojeyle hi� tan��mam�� gibiydi k�sa t�rnaklar�� Arabas�n�n �st�ne ��kan �ocuklar� kovalarken duymu�tum ilk kez sesini. Bak��lar� da, sigaradan tarazlanm�� sesi gibi k�s�k ve sertti�
Dolmu� �of�rl��� yap�yordu, �of�r Melek. Mahalledeki k���k b�y�k, gen� ya�l� herkes, � �of�r Melek � derdi, ondan s�z ederken. � �o - f�r - Me - lek, �o - f�r - Me - lek � �eklinde, y�ksek sesli ve tempolu bir heceleme tutturup arabas�n�n pe�ine tak�l�rlard� bazen �ocuklar. Arabas�n�n tamponunu yakalamaya �al���r, kahkahalar atarlard�. Bu minik eylemlerinde, alayc� bir tav�r ve farkl� olan� hor g�ren bir ac�mas�zl�k vard� sanki... � Abla �, � teyze � yada � han�m � s�zc���n� eklemezdi kimse, ne isminin ne de lakab�n�n pe�ine. � Kad�n � cinsiyetini �a�r��t�racak bir s�fat� yak��t�ramad�klar� i�in mi yoksa, �of�rl�k mesle�ini kad�n kimli�iyle �rt��t�remediklerinden mi bilinmez, sadece � �of�r Melek� ti onun ad�� �of�r s�fat�n�n gerisinde duran ismi � Melek � olmasa, cinsiyetine dair bir hissiyat yakalamak bile m�mk�n olmayacakt� nerdeyse� Mahallenin yaz�lmam�� kurallar� vard� sanki, kad�n ve erkek rolleri �zerine� Ama �of�r Melek, kendisine bi�ilen kad�n rol�n� ta��m�yordu �zerinde. Ezberlere kafa tutuyordu O... Standart d���yd�, s�ra d���yd�, marjinaldi.. Ayn� ezberleri tekrarlayan, tek tip g�r�nt� veren, ayn� d���n�p ayn� konu�an, birbirine benzeyen � di�erleri � aras�nda o, � �teki � idi�
Bir ba�ka foto�raf canlan�yor, derinlerde bir yerlerden. Sokak �ocuklu�unu doyas�ya ya�ad���m yaz g�nlerinden biri.. Site i�inde, evimizin �n�ndeki ��kmaz sokakta oynuyorum. O g�n �of�r Melek�i ilk kez bir bebek pusetini iterken g�r�yorum. ��inde 2 � 2,5 ya�lar�nda, mavi boncuk g�zl�, l�le l�le sa�l�, bembeyaz pamuk tenli bir k�z �ocu�u ayaklar�n� sark�tm�� oturuyor. Oyuncak bebek gibi ama sahici� Damal� dolmu�-taksi az ilerde park etmi� duruyor. O g�n i�e ��kmam��. O dolmu�un �of�r�, o g�n minik bir k�z �ocu�unu bebek arabas� i�inde gezdiriyor, �zerinde yine kot pantolon ve bir g�mlek. Minik k�z oturdu�u yerde ayaklar�n� sallay�p, huysuzlanmakta. Geriye do�ru d�nmeye �al���yor. Ba�l� oldu�u emniyet kemerini �eki�tirirken, bir �eyler s�ylemeye �al���r gibi bir hali var sanki. �of�r Melek, puseti durduruyor. Minik k�z�n tam kar��s�na ge�iyor ve dizlerini b�k�p ona do�ru e�iliyor, sa�lar�n� ok�uyor. � Annecim parka, oraya � diyen incecik bir ses duyuluyor derinlerden.. Ucunda minik parmaklar g�z�ken k���k bir el ve bo�um bo�um bir kol, geriye do�ru bir y�n� i�aret ediyor. G�zlerim bu sesli ve hareketli resme kilitlenip kal�yor� �a��r�yorum, hem de �ok �a��r�yorum.. �a�k�n, biraz �rkek, kendimi bebek arabas�na do�ru yakla��rken buluyorum ve en �ok da, oyuncak bebek gibi duran, mavi g�zl� o sevimli k����� kuca��ma al�p, biraz sevmek arzusuyla dolu�
Neydi o �a�k�nl���m�n sebebi? �of�r Melek� in hem damal� dolmu�unu hem de bebek arabas�n� s�r�yor olmas� m�yd�?... Ya�l� dolmu� �of�r�n�n ilk kez tan�k oldu�um � anne � y�z� m�yd�?... Sert bak��l�, bo�uk sesli, erkek g�r�n�ml� birinin, kar��la�t���m sevecen y�z� ve � anne � kimli�i miydi beni �a��rtan? San�r�m evet.. T�m sorular�n yan�t� � Evet � e ��k�yordu.. Akl�m kar��m��t� ��nk�; kabul etmekte zorland���m � kad�n dolmu� �of�r� � kal�b�n� da sollayan � anne dolmu� �of�r� �, o g�ne kadar ��renegeldiklerimi ezip ge�mi�ti� O art�k � �of�r Melek � de�ildi benim i�in, bir � Anne � idi. �of�r s�fat�n�n �n�ne ge�en � anne � kimli�iyle, � kad�n � cinsiyetini en az�ndan benim zihnimde tescil etmi�ti� Bununla da kalmay�p, kad�n�n rol�ne ve g�r�n���ne dair ezberlerimin aras�na bir soru i�areti parantezi a�may� da becermi�ti� Bu soru i�aretinin, sesli c�mlelerin pe�ine s�k�a yerle�meye ba�lamas�, san�r�m bundan sonraki g�nlere denk geliyordu� - Anne sen neden �al��m�yorsun? - Baba, kad�nlar neden polis ya da asker olmuyor? - ��retmenim, bizim okulda ��retmenlerin neredeyse hepsi kad�n ama okul m�d�r� erkek, okul m�d�r� nas�l se�iliyor? - Anne �of�r Melek� i de bize �aya davet edelim mi? - ��. - ��.. Sorular�ma ald���m kimi yan�tlara, � ama �of�r Melek�. � diye ba�layan c�mleler kurarak kar��l�k verdi�ime bak�l�rsa, bu yan�tlar, ezberlerimin i�inde a��lan o soru i�areti parantezini ortadan kald�rm�yor, hatta yerini daha da sa�lamla�t�r�yordu�
Ve bir foto�raf karesi daha, ge�mi�in i�inden ��k�p canlan�yor.. �of�r Melek� in evindeyim. Mavi g�zl�, oyuncak bebe�e benzeyen o minik k�z, Bet�l.. kuca��mda. Onunla oynuyorum. Mavi g�l���yle incecik kahkahalar at�yor� Bir ba�ka resim.. Bet�l��, bebek arabas�nda site i�inde gezdiriyorum. Bir di�eri.. Bet�l b�y�m�� okula gidiyor..
Foto�raflar, foto�raflar� G�z�mde canlanan bir s�r� eski an�.. � Sar�� n�n yerini � Mavi� ye b�rakan foto�raflar� zihnimde akarken, bana do�ru yakla�an ve y�z�mde dola�an mavi bak��lar� hissediyorum... �zerinde beyaz hem�ire �niformas�yla �ok ho� bir han�m var tam kar��mda. ��inde r�ntgen filmlerimin ve raporlar�m�n oldu�u beyaz bir zarf� elinde tutuyor. Bak��lar�, zarf�n �zerinde yazan ismim ve y�z�m aras�nda k�sa bir yolculuk yap�yor ve tam g�zlerimde duruyor� Y�llar; insan�n sesini, fizi�ini, hayata bak���n�, soyad�n�, al��kanl�klar�n� ve bir�ok �eyini de�i�tirebiliyor belki ama de�i�tiremedi�i bir �ey var ki, o da sevgiyi ta��yan g�zler ve bak��lar� San�r�m O da ayn� �eyi d���n�yor.. Kendinden emin, g�l�mseyen ve s�cak bir ses; - Beni hat�rlad�n�z m�? Ben Bet�l, Petrol Sitesi�nden. Ad�n�z� zarf�n �zerinde g�r�nce daha fazla emin oldum. Evet sizsiniz. Y�z�n�z, g�zlerinizdeki ifade, bana y�llar �ncesinden bakar gibi� Kucakla��yoruz.. Birbirimize bak�p bak�p, tekrar kucakla��yoruz.. - �of�r Melek...? diyecek oluyorum.
- Anneannemi kaybettim�be� sene oldu�
G�zleri doluyor, sesi titriyor. �of�r Melek, ge�mi�in i�inden ��k�p, nerdeyse otuz y�l sonra beni bir kez daha �a�k�nl��a s�r�kl�yor.. �a�k�nl�k, takdir, sevin�, ac�, h�z�n.. duygular�m birbirine dolan�yor... �ocuklu�umun �stanbul� unda tan�d���m o dolmu� �of�r�n�n, sadece bir � anne � de�il, ayn� zamanda bir � anneanne � oldu�unu ��reniyorum� Kar��mda duran Bet�l� �, o y�llarda dolmu� / taksi �of�rl��� yapan bir anneannenin, b�y�t�p, okutup yeti�tirdi�ini ve mavi g�zl� o minik k�z�n, bug�n bir hem�ire oldu�unu ��reniyorum� Ve..�of�r Melek� in art�k ya�amad���n�... Oysa an�lar�mda nas�l da canl�...
- �. Siz Petrol sitesinden ta��nd�ktan sonra�����
1960� lar�n sonu, 1970� li y�llar�n ba�lar�n�n �stanbul� unda, bir kad�n i�in zor bir hayat olsa gerekti �of�r Melek� in ya�ad���. Standart sapmas� y�ksek, �an e�risinin ucunda bir hayat� Tarz�yla, g�r�n�m�yle, duru�uyla, nas�l da farkl�yd� O.. Farkl� olmay� belki o se�ti, belki de ya�am ko�ullar� onu zorlad�.. �yle ya da b�yle, farkl� olanla bir arada ya�amaya �l�ml� bakmaktan s�z etmenin pek de kolay olmad��� bir toplumda ya�amak.. genetik kodlar�ndaki yaz�l�m, ortalamadan sapmalara ho�g�r� ile yakla�maya programlanmam�� bir toplumda, kendi yolunda y�r�mek��etin ve zahmetli bir yolculuk olmal�� D���ncesi bile, otuz y�l sonra bug�n de zor geliyor� Demek O, yolculu�unu tamamlad�� : : - Sahi, kolunuza ne oldu? Bir kaza m�? Nas�l oldu?
Zihnime bir anda ak�n etmesini engelleyemedi�im, �of�r Melek ekseninde yo�unla�an d���ncelerden, Bet�l� �n sorusuyla uzakla��yorum. Elim, ask�da duran sol koluma gidiyor.
-
Evet bir kaza.. hem de tuhaf ve s�ra d��� bir kaza.. Hay
Allah! ne �ok �ey var konu�aca��m�z.. ge�en t�m o y�llarda, b�rakt���m�z
yerden al�p bug�ne ta��yaca��m�z ne �ok �ey...
-
Bak�n ne diyece�im; Bir kahve i�imi zaman�n�z var m�?
-
Tabii var! Hi� olmaz olur mu?
En az�ndan bir �zetle ba�layabiliriz �u ta��mac�l��a, neden olmas�n?
-
Tamam �yleyse!, siz kafeteryaya do�ru y�r�yedurun, ben
yukar�da olaca��m� haber verip, size kat�lay�m. Bet�l; s�ratle eriyen zaman�n i�inde tam da dostluk k�vam�nda yakalad���m�z bu taze dilimin, her lokmas�n�n lezzetine varma tela��ndaym���as�na, h�zla uzakla��yor� Ve ben; seneler �nce b�rakt���m�z yerden ba�lamak �zere kafeteryaya do�ru y�r�meye koyulurken, bu iki kad�n� d���n�yorum; 1960� l�, 1970� li y�llarda bir dolmu� �of�r�.. ve 2000� li y�llarda bir hem�ire.. Evet, ne �ok �ey var konu�aca��m�z.. ge�en t�m o y�llarda, b�rakt���m�z yerden al�p bug�ne ta��yaca��m�z ne �ok �ey... |